Te vaak krijg ik hulpvragen van mensen die al maandenlang in een burn-out thuis zitten. Een burn-out die zich om meerdere redenen alleen maar verder verdiept. Zonder begeleiding, maar wèl onder toenemende druk vanuit werkgever en bedrijfsarts tot re-integratie – lees: werkhervatting. Dusdanig dat je gerust van wreedheid mag spreken.

Zit je net met een burn-out thuis? Dan hoop ik je met dit artikel handvatten te bieden om een dergelijk scenario te voorkomen. Eerste Hulp-jezelf bij Burn-Out kan je niet alleen veel bijkomende ellende besparen, maar je ook sterker en meer bij jezelf uit je burn-out tevoorschijn laten komen. Daar is uiteindelijk iedereen blij mee, ook je werkgever.

 

Burn-out betekent: aan de bak gaan

Het (op één na) ergste wat je kan overkomen is een scenario, waarin je geen enkele vorm van begeleiding krijgt. Waarin je zelf aan je spontane ‘natuurlijke herstelproces’ over mag geven – lees: aan je lot overlaten bent – , voor zolang als jou gegeven wordt.

Als je ècht burn-out bent is alleen niets doen, afstand nemen en uitrusten volstrekt onvoldoende. Een burn-out is meer dan oververmoeid of overwerkt zijn. Het is een diepe emotionele en spirituele crisis. Een crisis die erom vraagt een nieuwe relatie aan te gaan met jezelf, je lichaam en emoties, je manier van omgaan met het leven en met de zingeving ervan. Lees daarvoor eens een paar van mijn eerdere artikelen:

Eerste Hulp begint bij acceptatie dat je burn-out bènt

Het eerste dat moet gebeuren is daadwerkelijk accepteren dat je burn-out bent. Dat is de Eerste Hulp-jezelf. Vaak realiseren en accepteren we dat pas na verloop van een of meerdere weken nadat de bedrijfsarts je naar huis gestuurd heeft. Je gaat onherroepelijk eerst door een fase van ontkenning en zo snel mogelijk dóór willen gaan met de strijd. Afgewisseld door gevoelens van schuld en schaamte. Acceptatie komt bovendien met het gevoel dan pas ècht in te storten.

Geef je eraan over, probeer erin te berusten. Dat is op zich is al moeilijk genoeg. Kan je erin rusten, dan komt de strijdbaarheid vanzelf omhoog. Eerste Hulp-jezelf betekent: liefdevol èn strijdbaar, bevlogen opkomen voor jeZelf.

Acceptatie door je werkgever en bedrijfsarts

Ik noem het woord strijdbaar niet voor niets. Er zijn helaas toch ook gevallen waarin tot overmaat van ramp je bedrijfsarts en/of je werkgever niet willen erkennen dat je burn-out bent. Zelfs al is dat voor jezelf, maar ook voor hen, zo klaar als een klontje. Daar zijn allerlei, vooral politieke en bedrijfseconomische, redenen voor.

Managers en organisaties dienen zich bij een burn-out af te vragen wat hun aandeel is in jouw burn-out. Het gaat daarbij niet om de schuldvraag, maar om de vraag wat er zou moeten verbeteren om herhaling te voorkomen. Matige managers en ziekmakende organisaties vinden het echter niet fijn om zichzelf die vraag te stellen. Het is veel fijner om het probleem geheel op jouw bordje te leggen, alsof er iets fundamenteel mis is met jou.

Burn-out is een beroepsziekte, dus …

Op de tweede plaats wordt burn-out aangemerkt als een beroepsziekte. De consequenties van beroepsziekten kunnen in principe niet voor rekening komen van de belastingbetaler of de ziektekostenverzekeraar. Die dienen primair genomen te worden door de werkgever. De werkgever is verplicht je voldoende begeleiding te geven om er ook weer uit te komen (en jij hebt de verplichting aan je herstel mee te werken). En dat kost geld, bovenop de kosten die toch al gemaakt moeten worden, omdat je niet meer kunt werken. Shit happens.

Als er strijd is over de vraag of je al dan niet burn-out bent: laat je dan onafhankelijk testen. Doe bijvoorbeeld de breed geaccepteerde UBOS-test. Dat kan je vragen aan je huisarts, een psycholoog/psychiater, een second opinion bedrijfsarts. Of vraag mij anders (als je kiest voor begeleiding door mij).

Eerste Hulp is vooral: handen aan het stuur, zèlf hulp zoeken

Wat ik al schreef: spontaan herstel uit burn-out is feitelijk onmogelijk. Theoretisch wel, maar zonder begeleiding gaat dat zoveel tijd kosten dat je vaak nog veel te instabiel de re-integratie ingeduwd wordt. Met alle gevolgen van dien. Het effect is dan eerder: een totale uitholling van je zelfbeeld, van je zelfvertrouwen.

Wat je nu, in het kader van je Eerste Hulp-jezelf programma, te doen staat is daarom: hulp krijgen. Dat betekent zelf verantwoordelijkheid nemen en niet afstaan. Dus: zèlf zoeken naar een coach die je bij je herstel gaat helpen. Je hebt daartoe het fundamentele universele mensenrecht zèlf je hulpverlener te kiezen. Laat je je geen hulpverlener vanuit je ARBO-dienst of werkgever opdringen als je die niet ziet zitten. Bedenk ook, dat je bedrijfsarts zelf geen hulpverlener naar jou toe is, hoe vriendelijk of aardig hij of zij ook is. Hulpverlening naar jou toe komt in zijn of haar taakomschrijving niet voor (zie bijvoorbeeld ARBOned).

Wat voor coach dan?

Nou, keus te over. Er is een dicht woud aan burn-out hulpverleners beschikbaar en ik heb daar als één van hen natuurlijk zo mijn eigen gedachten over. Om eerlijk te zijn, vanuit mijn eigen burn-out ervaring ook: waar ik sceptisch over ben zijn hulpverleners waarvan de insteek beperkt is tot:

  • Ontspanning (mindfulness, meditatie, yoga bijvoorbeeld): ontspanning alleen dekt feitelijk de traumatische emotionele en spirituele chaos toe; prettig hoor, maar het leert je er niet mee te dealen;
  • Coping, het aanleren van andere copingstijlen en anders omgaan met stress factoren (klassieke cognitieve gedragstherapie): coping die niet gebaseerd is op een fundamentele bevrijding van je zelfbeeld, je Zijn, je innerlijke essentiële kracht blijft een aangeleerd en bedacht kunstje dat in nieuwe situaties even makkelijk ook weer ineffectief is;
  • Psychologiseren, het vernauwen van jouw burn-out tot een angst- of depressiestoornis of jeugdtrauma. Tot een probleem in je verleden. Natuurlijk brengt een burn-out oude angsten, verdriet en woede boven. Die zal je ook onder ogen moeten zien. Toch, uiteindelijk gaat het erom in je kracht te gaan staan, je Spirit te wekken, en de tools in handen te krijgen om met het leven in het hier-en-nu om te gaan.

Wat jij volgens mij nodig hebt is een vorm van therapeutische coaching die primair insteekt op jouw Zijn. De manier waarop je vervreemd bent geraakt van je lichaam, je gevoelens, wie je werkelijk bent en wat de zingeving van jouw leven is. Die werkt aan bevrijding, vrijmaken wie je werkelijk bent. De genoemde aspecten komen vanzelf aan de orde, maar Zijns-bevrijding is de kern waar het, in de emotionele en spirituele crisis waarin je je bevindt, uiteindelijk om gaat.

Een coach in zelfbevrijding dus

Bevrijding betekent ook: gereedschap aangereikt krijgen voor zelfbegeleiding en zelfleiderschap, juist ook als de begeleiding ophoudt. Zelfhulp-middelen om je autonomie, je zelfsturing terug te krijgen. Dus vraag in hoeverre je zulk gereedschap (bijvoorbeeld om met ‘negatieve gevoelens’ om te gaan) aangereikt krijgt.

Als derde aspect wil ik noemen: de aanpak van het systeem – de mogelijk ziekmakende aspecten in je werkomgeving, maar dat valt voor nu even buiten je Eerste Hulp. Daar zou ik me in het begin even niet mee bezighouden.

De meerwaarde van vroeg beginnen

Hoe eerder je kunt beginnen met burn-out coaching, hoe sneller en duurzamer je herstel – eigenlijk: je persoonlijke groei! – zal zijn. Zeker in de eerste weken/maanden heb je er de tijd voor om daar een goed begin mee te maken. Er is vaak nog weinig druk tot re-integratie, maar ook heb je de energie mee. Dat klinkt vreemd, want je bent zwaar uitgeput. Toch, burn-out is een krachtige beweging vanuit je diepste zelf. Een opstand van je gezonde systeem. Die energie gebruiken helpt je in je weg omhoog. Daarom is afstemming op je lijf en gevoelsleven in de eerste fase van burn-out begeleiding ook zo essentieel en effectief.

Ga in het kader van de eerste hulp dus zo snel mogelijk zelf aan de slag om hulp voor jezelf te regelen. Als je iemand gevonden lijkt te hebben, vraag dan een kennismakingsgesprek. Voel na bij jezelf of je een klik voelt. Die klik is het allerbelangrijkste.

Heb je een match, vraag dan een behandelplan. Idealiter heeft je coach een manier van begeleiden die hij of zij al online gedocumenteerd heeft, zodat je het er tijdens je gesprek al over kunt hebben. Een voorbeeld van zo’n methode is mijn benadering voor Zijnsgeoriënteerde burn-out begeleiding, die ik aanvankelijk Branding noemde.

Ben je zover? Voel je de noodzaak van een vorm van burn-out coaching die Zijns-hout snijdt? Voorbij herstel, gericht op heling? Voorbij eindeloos praten en ontspannen – op het snijvlak van Voelen en Zijn: je Sense of Self? Meer weten? Klik dan hier:

BURN-OUT COACHING

Zet in op een behandelplan met raamcontract

Natuurlijk kost burn-out begeleiding geld. De werkgever moet denken aan een bedrag van €3000-3500 ex BTW. Dat klinkt als een hoop, maar als je daarmee twee maanden ziekte bekort, duurzaam herstel realiseert en de relatie met de werknemer behoudt of zelfs verbetert, dan valt dat reuze mee.

Zowel voor werkgever als werknemer is het prettig als de begeleiding plaatsvindt binnen het kader van een behandelcontract. Een contract dat meteen een voldoende aantal sessies afspreekt. Dat geeft iedereen de rust om naar herstel toe te werken. Zonder hick-ups waarin opnieuw om goedkeuring en betaling moet worden onderhandeld. Hick-ups die kunnen leiden tot een voortijdig afbreken van de begeleiding, met alle mogelijke gevolgen van dien.

Wat te doen als je werkgever niet meewerkt?

Sommige werkgevers zijn echter liever pennywise – pound foolish en denken zich de kosten voor burn-out herstel te kunnen besparen. Liever huren ze als het ‘spontane herstel’ te lang lijkt te gaan duren een zogenaamde mediator in om je vroegtijdig via een vaststellingsovereenkomst, de deur uit te werken. Je met een afkoopsom (transitievergoeding) ziek op de drempel van het UWV af te leveren. Trap daar niet in. Lees maar eens mijn artikel “Mediation – no way!“.

Niet begeleiden – dat is pas duur!

Dergelijke werkgevers kunnen een stuk toeschietelijker worden als je ze de volgende dingen voorhoudt:

  • Burn-out is een beroepsziekte. De werkgever heeft een wettelijke en morele verplichting alles te doen om het herstel van de zieke te bevorderen – dus: burn-out begeleiding te bekostigen.
  • Geen begeleiding rekt je ziek zijn onnodig en kan later leiden tot een tweede of derde burn-out. Dat kost allemaal veel meer dan je nu goed te laten begeleiden.
  • Mocht je uiteindelijk ziek in de WIA of WW terechtkomen en je bent nog steeds ziek, dan wacht de werkgever helemaal significante kosten. Forse boetes vanuit de BEVEZA en meebetalen aan de uitkering zijn dan het minste. De kosten kunnen makkelijk in de tonnen lopen.

Vergeet ook juridische Eerste Hulp niet

Zeker als dat allemaal niet mag baten: neem een juridisch adviseur in de arm met voldoende verstand van arbeidsrecht en ziekteverzuim. Ben je lid van een vakbond: schakel de juridische dienst in. Eventueel kan ik je in contact brengen met een uitstekend, klein en kundig advocatenkantoor, gespecialiseerd in arbeidsrecht bij ziekte en arbeidsongeschiktheid, waarmee ik graag samenwerk.

Maar ook afgezien daarvan – wacht niet met juridisch advies totdat je het echt nodig hebt. Het is altijd goed om je juridisch te laten bijstaan in wat je rechten en plichten zijn. Je hoeft die ondersteuning ook niet meteen zichtbaar in stelling te brengen. Voor alle partijen is het het beste als er reëel en welwillend met jou en met je burn-out wordt omgesprongen. Vaak zijn er alleen wat zetjes hier en daar nodig om het gezonde verstand te laten zegevieren. Juridische ondersteuning kan je daarbij adviseren. Ook dat is een stukje gezonde Eerste Hulp-jezelf.

Schroom echter niet de juridische degens te kruisen als het echt moet!

Zelfhulp (boekje) in de tussentijd

In de tussentijd dat je dit alles regelt en nog geen begeleiding hebt, heb ik nog wat laatste Eerste Hulp-jezelf adviezen voor je. Gewoon voor jezelf, om met je burn-out om te gaan. Je vindt ze in “Burn-out, en nu?”, een boekje dat ik geschreven heb naar aanleiding van mijn eigen burn-out. Behalve herkenning aan de hand van mijn ervaringen, gedichten en foto’s uit die periode, biedt het je ook een aantal adviezen en oefeningen om vooral die eerste weken door te komen. Het is als ebook aan te vragen, maar ook on-demand als print te bestellen bij Blurb. Vraag de downloadlink en de link naar Blurb aan via de aanvraagpagina.

(c) Gerphil Kerkhof – mei 2019

 

Tot slot

Al heel snel zal het woord reïntegratie vallen. Ook daar kan je je op voorbereiden – met mijn artikel Reïntegratie en heling bij burn-out. Ook dat artikel maakt deel uit van een hele reeks, waarin ik een integrale kijk op burn-out ontvouw – als basis voor mijn methodiek van burn-out coaching. Wil je geen artikel missen? Abonneer je dan op mijn Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.

Ben je geïnteresseerd in mijn (Zijnsgeoriënteerde) benadering van coaching bij burn-out (en chronische stress), of coaching sowieso? Kijk dan hier voor wat ik voor je betekenen kan. Of maak meteen een afspraak. Ik coach mensen zowel face-to-face in mijn praktijk in Haarlem als online via beeldbellen (Zoom) – afstand is geen enkel bezwaar.