Terugslag – en toch moedig voorwaarts!

Veel mensen die met zichzelf aan het werk gaan, ervaren aanvankelijk een terugslag. Scherpe stemmingswisselingen, moedeloosheid, een snoeiharde innerlijke criticus die terugslaat.

Geen wonder: je leert meer te voelen. Het pijnlijke wordt weer voelbaar. Wat je voelt daagt je afweer- en overlevings-mechanismen uit. Je strategisch gedrag. Je vertrouwde wegen om niet te hoeven voelen wat er werkelijk is. Dus ook je innerlijke criticus en je ‘actietendens’ om het ongemak weg te denken, weg te ‘doen’.

Alles spant zich in voor herstel van de relatief comfortabele status quo – hoezeer je daar juist vanaf wilde. Soms op indringende, pijnlijke wijze. En dan?

De moed opbrengen

Kern van dit artikel is, dat zo’n terugval rampzalig èn hoopvol is. Mits je er maar mee om kunt en wil gaan. Dat betekent: voorbereid zijn op een mogelijke terugslag, begrijpen wat er gebeurt.

Vervolgens de moed opbrengen om dóór te zetten. Te putten èn te werken aan de benodigde levensinstelling die maakt dat je ook daadwerkelijk jouw pad verder kunt gaan (meer daarover in mijn artikel De mindset …). In eerste instantie doe je dat door juist door de terugslag aan te nemen zoals de beoefenaar van Aikido, een Aziatische vechtkunst, de aanval oppakt. Deze stopt een aanval niet door tegenhouden, maar door de ingezette aanval om te buigen zodat deze zich tegen de aanvaller keert. “De aikidoka komt als het ware in harmonie met de kracht en de techniek van de aanvaller.”

Ook dat begint met voelen – net als hoe je proces begint. Voelen vanuit je hart (Frans: coeur) is de essentie van Moed (Frans: courage). De essentie van moed is de angst, de pijn te voelen en tóch door te gaan. Afgestemd. Dat maakt moed anders dan lafheid of roekeloosheid.

“Pas als je de moed toont je weg te gaan, toont de weg zich aan jou.” – Paulo Coelho

Meestal móet het eerst ook even slechter gaan

Je zelfbevrijding richting je vrije versie, opbloeiend vanuit je ADD en/of burn-out, begint namelijk bij het herverbinden met je lichaam en gevoelens. De ervaring leert dat dat meteen al het een en ander in beweging zet. Voor het ‘beperkte’ en verstrikte systeem waarin je gevangen zit kan dat zó veel, dat je in eerste instantie terugschrikt. Zo maar een citaat uit een sessie reflectie verslag (na sessie 3):

“Ik moet eerlijk zeggen dat ik op een verwarrend punt ben aangekomen. Die leegte houdt me bezig omdat ik er niet echt doorheen kan voelen. Of misschien durf ik het nog niet en blokkeer ik dan weer. En dan ga ik weer in mijn hoofd zitten. Ik heb door proberen te voelen door die leegte heen. Er zit veel angst om geen liefde te kunnen voelen en delen, en mensen te kwetsen en op slot te zitten in mijn hoofd. Dit zorgt ervoor dat ik me misselijk ga voelen. Het geeft een gevoel van hopeloosheid en verdriet.”

Tegelijk toont dit citaat óók de moed van de aikidoka – wat veelbelovend is.

Desastreus of rampzalig?

Als therapeut en procesbegeleider kan ik daar eerlijk gezegd dus alleen maar blij mee zijn. Er ontrolt zich voor het vastgeroeste systeem een ramp die wij alleen maar rampzalig kunnen noemen. Net als de “Erstverschimmerung” uit de homeopathie – die juist aangeeft dat het juiste middel gekozen is. Of op sociaal niveau: de weerstand bij het doorvoeren van een belangrijke reorganisatie, innovatie of cultuuromslag. Die vaak aangeeft dat de ingezette verandering hout snijdt.

Rampzalig dus – zolang het maar niet leidt tot terugkrabbelen. Maar hoe dan als het hevig is?

Hoe pakt zo’n terugslag uit?

De terugslag, vóór het beter gaat, kan immers dusdanig uitpakken dat je alle lust tot verder gaan – en het aanpakken van de èchte draken – vergaat. Het is daarom goed te onderkennen wat er precies gebeurt als een dergelijke terugslag optreedt.

Als je weer (meer) begint te voelen, dan doorbreek je de verdovende betovering van je ADD (je ‘brain fog’, je onrust) en/of burn-out (depersonalisatie), je verslaving of je depressie. Kortom: de afweer- en overlevingsmechanismen die de status quo handhaafden. Die was niet prettig, daarom wilde je verandering, maar nu daagt het besef dat wat daaraan vooraf ging ooit ondragelijk voor je was.

Nu treden immers ook de bevroren innerlijke conflicten, de onverwerkte pijn en emoties uit je verleden (trauma’s) en de hitte onder de permafrost in je relatie aan het licht.

Het kan voelen als aanvallen van ‘leegte’, beklemming, een rollercoaster van heftige emoties. In de directe omgeving ook: conflicten, relatieperikelen laaien op. Ook onze innerlijke handhaver, in de vorm van onze Innerlijke Criticus, ruikt bloed. “Je kunt het niet, je stelt niks voor, het is allemaal voor niks met jou.” En gelukkig is daar de verstrooiing: Netflix, eindeloos internetten, gamen, drinken.

Precies al die dingen die maakten dat je juist met jezelf aan de slag wilde: echt gaan voelen, genieten, flow ervaren, intimiteit beleven – raken merkbaar uit zicht, verder dan ooit. Lijkt het. “Dus zo gek was het hiervoor nog niet” zegt het therapieduiveltje in je. Het wordt er allemaal alleen maar erger op!

Het elan verdwijnt en maakt, deels, plaats voor cynisme tot regelrechte sabotage. Tenminste, als je niet uitkijkt.

De ramp als kans

Dit is echter meteen al één van de eerste draken die je te verslaan, betovering die je te doorbreken hebt. Simpelweg door je niet uit het veld te laten slaan, dóór te zetten.

Dan is het goed te weten – en daar wil dit artikel aan bijdragen – dat een dergelijke terugslag juist een teken is dat je op weg bent. Er wordt wat gevoeld! Er is leven! Aan de fundamenten van je verstrikking, van je geestelijke gevangenis, de beperking in je beperkte versie, wordt gemorreld!

Dat systeem verzet zich – logisch.

Het systeem – de gevestigde orde – begrijpen

Ieder van ons, maar ook op sociaal niveau: iedere constellatie van mensen, is een systeem. Een systeem is ingericht op handhaving, voortbestaan.

Op psychisch niveau wordt ons beperkte systeem, bezien vanuit de Zijnsgeoriënteerde psychologie, gekenmerkt door wat Hans Knibbe de ‘ik-kramp’, noemt. Dat wil zeggen: een afknijpen van onszelf als individu (eenling, ‘ik’) uit onze context (de natuur, onze sociale verbanden, de mensheid, het Zijn). En in ons een splitsing in een Strategisch- of Overlevingsdeel en een Teruggetrokken Zelf, bevolkt door afgesplitste, pijnlijk getroffen kind-delen (‘weeskinderen’). Ik schreef hier eerder over in Zelfbevrijding uit het Superego-complex.

Het is goed te begrijpen, dat deze ‘gevestigde orde’, onze ‘beperkte versie’, ontstaan is om ons aan te passen aan de wereld waarin we geboren zijn. Om te overleven, ons te handhaven.

Innerlijke ordehandhavers

Dit systeem wordt in stand gehouden door twee innerlijke (f)actoren, hoeders van deze gevestigde (beperkte) orde. Dat zal in veel gevallen een (tot terrorist of dictator) ontspoorde Innerlijke Criticus zijn. Met zijn ideologie van aan- en inpassen tot je erbij neervalt. Soms ook een dwangmatige Innerlijke Rebel, met zijn ideologie van compromisloze individualiteit en autonomie. Altijd in combinatie met emoties en gedragingen om de onderliggende, pijnlijk gewonde delen niet te hoeven voelen.

Beide kunnen trouwens ook de gedaante aannemen van je partner, je baas, je God. Als projecties en manifestaties van je eigen beperkte versie.

Actie-reactie: na de ‘inslag’ volgt de ‘terugslag’

Als het systeem uitgedaagd worden, dan worden die strategische delen en gedragingen en bijbehorende emoties (emotionele herinneringen) dus geactiveerd.

Iets dergelijks gebeurt trouwens al naarmate we burn-out raken. Of als we dankzij onze ADD belanden in een hyperreactieve (onrust, heftige emotionaliteit) of juist hypo-reactieve staat (lethargie, depressie).

Het systeem zal dan proberen terug te keren naar de vertrouwde vorm, juist dóór die activering van (onverwerkte, sluimerende) emoties en herinneringen – en strategische gedragingen.

Dat kan verschillende vormen aannemen. Ik noem er een paar:

• Een terugslaande Innerlijke Criticus (IC)
• Neiging tot vermijding en projectie
• Neiging tot verdoving
• Neiging naar je hoofd te schieten
• Zwaarmoedigheid, apathie en paniek
• Proces sabotage
• Push-back vanuit je omgeving

Hieronder ga ik op elk van deze terugslag-vormen dieper in.

Een terugslaande IC

Juist als je je proces ingaat als een ‘verbeterproject’ zal je merken dat je Innerlijke Criticus zal proberen je juist in je ambities te laten stikken.

Het kost natuurlijk moeite om echt mindful en zonder oordeel je lichaamssensaties en gevoelens waar te nemen en te verwelkomen. Je bent zó gewend om niet te voelen – of om er meteen analyses op los te laten, dingen te bedenken om ze te laten verdwijnen, ‘op te lossen’. Op zijn minste kan je niet op de juiste bewoording komen. En voor je het weet, vaak, in een fractie van een seconde, zit je weer in je hoofd gevangen.

De IC zal je dan met de neus op de ‘feiten’ drukken: “het lukt je niet, je faalt ‘big time’, het leidt tot niets, het wordt nooit wat met je. Doe eens harder je best, incompetente sukkel die je bent!” Au!!! Je maag krimpt ineen, je schouders gaan hangen, je keel knijpt dicht – maar dat merk je al nauwelijks meer. De orde is weer even hersteld.

Neiging tot projectie en vermijding (ook jegens de therapeut)

Verzet en sabotage kan ook komen vanuit je ‘waarheidskant’, je Innerlijke Rebel. “Wie vertelt mij wat ik moet voelen, wat ik moet doen? Dat bepaal ik zelf wel. Trouwens, die therapeut van mij is echt geen snars beter dan ik. Ik heb immers al heel veel aan yoga en mindfulness gedaan. Bovendien, sessie reflectie verslagen, mag ik dat alsjeblieft zelf bepalen?”

De Innerlijke Rebel wordt bovendien nog eens handig geholpen door de op de therapeut of anderen geprojecteerde Innerlijke Criticus (“precies mijn vader”). Helemaal fijn als die steekjes laat vallen. Of bijvoorbeeld consequenties verbindt aan het te laat afzeggen of vergeten van je afspraak. Dan kan je boos worden. Altijd fijner dan je eigen zelfafwijzing te moeten verdragen, je zelfsabotage toe te geven..

Neiging tot verdoving

De terugslag vanuit Innerlijke Criticus en/of Rebel zijn tenminste nog voelbaar – en daarbij eigenlijk hele fijne ingangen om je gevoelservaring uit te diepen. Fnuikender zijn pogingen om ook die pijn niet meer te voelen, door je te verdoven.

Vooral mensen met een neiging tot (genot en/of verdoving gevende) verslaving zijn geneigd daarin extra terug te vallen. Juist meer te gaan drinken, blowen, gamen, netflixen, sensatie zoeken, vechten of sporten, eten, masturberen. Het genot, de verdoving is van korte duur en móet dan ook worden herhaald. Tot in de kleine uurtjes, hoe uitgeput je er ook van wordt – liever dat nog dan te voelen.

De narigheid is, dat er nog steeds wel degelijk gevoeld kan worden. Eerst als de prikkel tot verdoving gevoeld wordt. En als de verdoving uitgewerkt is of niet meer vol te houden is. De dag is om – en je blikt terug. Oeps, daar is de Innerlijke Criticus of Rebel weer. En de pijn. Zorgen dat dat maar zo kort mogelijk duurt. Slaapgebrek, chronische vermoeidheid, is óók een verdoving!

Neiging naar je hoofd te schieten

Een bijzondere manier van verdoven en verslaving is denken. Zodra je begint te voelen naar je hoofd schieten. Je deed dat altijd al, maar nu er opeens meer gevoeld wordt is de neiging extra groot. De neiging tot analyseren ‘wat’ en ‘waarom’. Vooral als gevoelens vervelend zijn zonder dat je er meteen een vinger op kunt leggen. In plaats van ze gewoon te laten zijn, schiet je ervan weg naar je hoofd.

Dat doe je feitelijk om ze weg te denken, of om dingen te verzinnen om te doen, waardoor de mogelijke oorzaak opgelost of verklaard kan worden. Vaak via de tussenweg van secundaire gevoelens als schuld- en schaamtegevoelens en ‘onrust’. Daar wil je vanaf wezen.

Eenmaal in je hoofd is de verbinding met je eigenlijke gevoel weer weg, maar beland je in de drup van piekeren, zorgelijkheid, lusteloosheid en vooral ook beperkende gedachten over jezelf – mede dankzij de IC of IR die je daar graag bij helpt.

Zwaarmoedigheid, apathie en paniek

Het een en ander kan leiden tot ‘innerlijke contactloosheid’, een vorm van ultieme terugtrekking en verdoving. Wat resteert is een grauwe ‘redeloze’ zwaarmoedigheid, zinloosheid en moedeloosheid, gepaard met negatief denken over jezelf en lethargie en/of apathie. Niets wekt je meer op. Het een en ander kan hand in hand gaan met paniekaanvallen. Die paniek vormt het andere uiterste ervan. Vooral als je in het verleden al eerder depressie en paniek hebt gekend.

Het is de angst voor de angst (paniek) en de leegte (depressie) die uiteindelijk verlamt. Want de eigenlijke, oorspronkelijke angst, die is uiteindelijk, met de juiste begeleiding, vaak best te verdragen. Net als de leegte. Vooral als je de kern ervan weer durft aan te gaan: de angst voor de leegte, het verdriet van de contactloosheid, de hunkering naar liefde en verbinding.

Het is de angst voor de angst (voor de leegte en voor alle heftige ‘negatieve’ emoties), die aan de depressie ten grondslag ligt. Een ultieme manier om niet meer in verbinding met jezelf (of met wat ook) te zijn – omdat het anders teveel pijn zou doen.

Een mooi boek over depressie is Verbinding verbroken van Johann Hari. In dit boek beschrijft hij dat de werkelijke achtergrond van depressie geen verstoorde chemische balans in de hersenen is. Het is een ‘suboptimale’ manier is om met de pijn en stress van verbroken verbindingen om te gaan. De weg eruit vraagt om herverbinding. Op de eerste plaats met jezelf, met wat je drijft en mist, met de medemens en de natuur. Ook dat begint pas echt met herverbinding met je lijf en gevoelens, maar omdat dat veelal te belastend is, zal dat vaak met een ‘omweg’ moeten. Eerst zachtjes naar buiten en dan weer naar binnen – en door in beweging te komen. Fysiek bijvoorbeeld: in de natuur wandelen, wandelmeditatie, ‘mushin‘, of tuinieren. Of sociaal – samen of alleen iets voor een ander te betekenen, bijvoorbeeld.

Dus ja, ook deze gemoedstoestand (in chronische vorm: depressie) is een overlevingsmechanisme. Een nogal hardnekkige en gebrekkige bovendien.

Proces sabotage

Soms zet je weerspannige geest ook het universum in beweging om je op je pad terug te doen keren. Of je onderbewuste. Door je afspraken te vergeten. Door snelle alternatieve trajecten – quick fixes –  je pad te doen kruisen. Die je in één weekend naar Nirwana kunnen helpen. Of als er zich een mogelijkheid tot of dwingende behoefte aan een paar weken vakantie aandient.

Push-back vanuit je omgeving, je relatie

Ook je sociale systeem kan meedoen in de terugslag. Door te gaan voelen, en ook later in je proces, ontwikkel je meer zelfbewustzijn. Niet iedereen zal blij zijn met wat er dan in je boven komt. Om maar wat te noemen:

• Je partner kan moeite hebben met je groeiende directheid (‘grote mond’) of juist je verloren gewaande liefdevolle zachtheid (‘watje’).
• De bovenkomende emoties en conflicten kunnen je tijdelijk nóg meer afwezig of verstrooid maken, èn emotioneler, terwijl je partner toch al moeite met je ADD had.
• Of je overgave aan waartoe je burn-out je dwingt roept verzet op: “kom op man, ga je eens vermannen – doe iets”.

Het maakt het er niet makkelijker op – dus voor de goede vrede kan je dan geneigd zijn om te stoppen. Of alleen aan de buitenkant door te gaan met je oefeningen, maar eigenlijk alleen om een punt te maken (Rebel). Of om een goede indruk te wekken, dat je heus je best doet (Criticus).

Terugslag en ‘general systems theory’

Al deze reacties – van terugslag, verzet, weerstand tegen deze verandering, hoe gewenst ook – zijn te verwachten. Het is goed je dat te realiseren voordat je begint aan een helingsproces.

De reden is simpel: je persoonlijkheid, je lichaam, het geheel van je persoonlijkheid en je lichamelijkheid (je ‘organisme’), je sociale verbanden (relatie, gezin, familie, team, etc.): het zijn allemaal (sub)systemen van en met elkaar. En vanuit de General Systems Theory weten we dat ieder systeem gehoorzaamt aan generieke, universele systeemprincipes.

Twee daarvan zijn hierbij relevant:

• Homeostase: ieder systeem streeft ernaar om het inwendige of interne milieu constant te herstellen en in evenwicht te houden, ook wanneer de omstandigheden veranderen;
• Aanpassing: ieder systeem zal, wanneer het wordt geconfronteerd met nieuwe omgevingsfactoren,  streven naar terugkeer van het intern homeostatisch evenwicht, door veranderingen aan te brengen in het systeem.

Wanneer kan je een (te) sterke terugslag verwachten?

Welnu, hoe meer rigide en gesloten een systeem is, hoe steviger het zal proberen vast te houden van de status quo (homeostase) en hoe minder het zal neigen tot aanpassing (verandering, bevrijding, etc.). Tot het ècht niet meer gaat. Zo ook bij het proces van zelfbevrijding.

Dat proces wordt gedreven door een verlangen om te kunnen Rusten in Zijn – te doen wat je ècht wil. Leven vanuit je hart, je Essentie. Dit botst met een status quo die weliswaar beperkend en beklemmend is (gebaseerd is op – het niet voelen van – pijn, lijden), maar óók homeostase, een zekere mate van effectiviteit en comfort en simpelweg ‘overleven’ , oplevert. Welnu, concreet:

• Des te meer:
  • je vervreemd bent van je gevoelens, je authenticiteit en Essentie, je ‘vrije versie’; respectievelijk hoe
  • ‘comfortabeler’ je beperking cq. hoe succesvoller je strategische zelf is,
• Des te groter:
  • de weerstand tegen, de terugslag en de sabotage van de aanpassing (bevrijding) zal zijn.

Maar dus ook: hoe urgenter werken aan jezelf zal worden als situaties om je heen veranderen en je dat begint door te krijgen. Je relatie bijvoorbeeld dreigt (je) op te breken, je werk steeds meer voelt als een uitputtingsslag. Je lichaam zucht en kreunt onder de toenemende spanning.

Burning platform

Soms betekent een sterke terugslag dan ook dat het gewoon nog niet erg genoeg is (voelt), hoe vreemd dat ook mag klinken. Verlangt jouw groeiproces dat je hoe je nu functioneert als een “burning platform” moet voelen. De ervaring dat het je zo heet onder de voeten wordt dat je maar één kant op kunt: naar voren. Vaak realiseer je je dat pas als je daadwerkelijk op pad gaat.

Vaak is een sterke terugslag ook te verwachten als je motivatie om begeleiding te zoeken alleen negatief is: als je alleen maar ergens vanaf wil. Je ADD-symptomen bijvoorbeeld, of de uitputting als gevolg van je burn-out. Zeker ook als je partner iets in jou weg wil hebben.

Vandaar dat ‘gewetensonderzoek’ vooraf belangrijk is: hoe vurig verlang ik naar bevrijding? Wat heb ik ervoor over? Of: moet het eerst nog erger worden voor ik er vol voor wil gaan?

Terugslag signaleren

Gaan we eenmaal met elkaar aan de slag, dan kan het dus heel goed zijn dat je een terugslag krijgt. Jij jezelf direct of langs miraculeuze (buitenom) weg begint te saboteren. Terug wil krabbelen, in de vertraging gaat, jezelf verdoven wil, etc. Juist dan is het zaak dóór te pakken.

Dat doe je op de eerste plaats door het bij jezelf waar te nemen en erover te reflecteren in je sessie reflectie verslag. Dan gaan we er daar de eerstvolgende sessie, die natuurlijk altijd vervroegd kan worden, mee aan de slag. Een prachtkans om naar een doorbraak toe te werken.

Ondertussen kan je zelf het volgende doen om jezelf er doorheen te helpen:

• Zelfinzicht en -motivatie
• Doorvoelen en verdragen
• Zelfacceptatie
• Zelfzorg: je draagvlak vergroten
• Zelfleiderschap tonen

We lopen ze eens één voor één door.

Jezelf eraan herinneren hoezeer je anders wil(de)

Wat je overkomt in de terugslag is het beginnen te voelen van je oude pijn, vóór je je overlevingsmechanismen, je strategisch (beperkte) zelf ontwikkelde. Je bent geneigd die vertrouwde mechanismen ook nu weer in te zetten om de ‘gevestigde orde’, de homeostase, te herstellen.

Dat is niet wat je eigenlijk wil – dus herinner je jezelf eraan waarom je aan dit avontuur, deze Queeste, begon:

• Hoe voelde het nog maar kort geleden toen je hieraan begon? Waar wilde je vanaf. Hoe fundamenteel oncomfortabel was dat wel niet?
• Tegelijk: hoe ‘goed’ is het ook als er niets verandert? Welk comfort geef je op? Wees daar ook eerlijk in.
• En nog belangrijker: hoe zou het voor je zijn om vanuit jouw Essentie, jouw vrije versie te kunnen leven? Stel je dat ook echt voor, visueel maar ook gevoelsmatig (kinesthetisch): hoe zou het kunnen voelen om helemaal vrij en jezelf te zijn.

Schrijf dat eens op! Teken het uit! Of kies een symbool dat je hieraan herinnert. Hang dat boven je bed, plak het op de koelkast, zet het op de schoorsteenmantel met een kaarsje erbij. In het zicht.

Doorvoelen en verdragen

Nogmaals, wat je overkomt in de terugslag is het beginnen te voelen van je oude èchte pijn. Dat is precies de ingang, dáár moet je door. Het is voelbaar in de knuppel die de IC in je nek legt. Het is voelbaar op het moment dat je uithaalt naar wie je triggert. Op het moment dat je je biertje opentrekt. Je werk maar weer oppakt in de avonduren. Je PC aanzet voor World of Warcraft of een avondje twitteren en surfen tot je erbij neervalt.

Stel het verdovende ‘genot’ dan even uit, al is het maar een kwartier, en doorvoel met zelfcompassie. Probeer de pijn, de onrust, het ongemak te verdragen. Te verwelkomen, te omarmen. Precies het huiswerk dat ik zou voorschrijven.

Zo gebruik je de energie van de terugslag om haar juist te overwinnen. Net als in traditionele Oosterse gevechtskunsten als Aikido: de aanval aan te pakken, in het moment, en om te draaien naar de scheur in het oude systeem waar deze vandaan komt.

Zelfacceptatie: ook je overlevingsdeel liefhebben

Diezelfde compassie breng je ook op voor je overlevingsdeel, je beperkte versie. Ook voor de instanties die dat schragen: je Innerlijke Criticus (IC) en/of Innerlijke Rebel (IR). Die delen in jezelf van waaruit je terugslag geregisseerd wordt.

Realiseer je daarbij dat zij je in staat hebben gesteld om de eenzaamheid of verwaarlozing in je vroege jeugd, te overleven. Hoe krom het nu ook voelt, hun intentie was ooit liefdevol. Door je te beschermen tegen dat het opnieuw gebeurt. De pijn van het pesten op school, de afwijzing van belangrijke aspecten van wie je was. Door je zo aan te passen dat je ‘desalniettemin’ aansluiting kon vinden, liefde kon ervaren, respect en aandacht kon krijgen. Om in redelijke mate toch ‘OK’ en succesvol te zijn. Op een uiteindelijk verwrongen manier, maar dat kon ooit niet anders. Voor jou, toen.

Het heeft geen zin deze delen af te wijzen of er direct tegenin te gaan. Dan blijf je binnen de ‘ideologie’ van dat beperkte zelf. Waardeer de van oorsprong goede intentie en de talenten en eigenschappen waarmee het je ‘helpt’. Onderzoek de ideologie en leg de vinger op de zere plekken, de inconsistenties. Herinner het er vervolgens aan dat het nu niet meer voldoet en dat het andere manieren moet vinden om je te helpen. Om een Innerlijke Supporter te worden.

Stuur het dan net zo lang vriendelijk maar beslist terug naar de eigen innerlijke tekentafels tot die Supporter gestalte krijgt. Steeds als je de adem van de IC of IR in je nek voelt.

Een opstelling van het Superego-complex (zie mijn artikel daarover) kan daarbij zeker behulpzaam zijn.

Zelfzorg: draagvlak vergroten

De terugslag is moeilijker te verduren als je onvoldoende aan je basisbehoeften voldoet. Tekenen van  zelfverwaarlozing zijn oververmoeidheid, slechte voeding, weinig sociale contacten, over- of onderprikkeling.

Het is dan zaak om extra goed voor jezelf te gaan zorgen. Positief gesteld: (vaker, meer) dingen te doen waar je energie van krijgt. Je hulpbronnen inzetten noemen we dat. Denk aan wandelen of andere vormen van lichaamsbeweging, buiten en in de natuur zijn. Dansen, creatieve zelfexpressie, zoals tekenen of schilderen. Mensen ontmoeten. Voel wat zou kunnen werken voor jou. Ter inspiratie schreef ik het artikel Kracht: training en zelfzorg voor de geest.

Zo schep je draagvlak voor jouw proces. Dat komt rechtstreeks je veerkracht ten goede èn het helpt je in het dagelijkse doen zelfliefde te ontwikkelen. Zelfliefde, zelfacceptatie en zelfcompassie zijn aspecten van een houding naar jezelf toe die voedend en steunend is. Essentieel voor jouw proces.

Zelfleiderschap tonen

Tot slot: het begin en einde van jouw proces en van hoe je ook de terugslag succesvol aan kunt gaan wordt bepaald door jouw zelfleiderschap. Dat is ook letterlijk het leiding geven aan jezelf: boven jezelf uitstijgen, jezelf liefdevol bij de kladden kunnen nemen. In mijn artikel Zelfleiderschap: doen wat je eigenlijk wil ga ik daar uitgebreid op in. Ook praktisch, voor in het begin, als de terugslag loert. Vergeet ook “Motivatie en Emotie” niet, voor als je ADD hebt.

Ervaar je terugslag? Ik ben er voor je!

Vergeet bij dit alles niet, dat de terugslag zich typisch voordoet tussen de sessies door. Ook dan is er je relatie met je therapeut/coach, met mij. Het helpt zeker om hem/mij mee te nemen in je proces door sessie reflectie verslagen te maken (naast een zelfreflectie dagboek). Daarin bij te houden wanneer en hoe het ‘Huis van de Ouders’, de Innerlijke Criticus, je traumasporen opspelen. Dat nemen we dan als uitgangspunt in de volgende sessie.

Zo volgen we het traumaspoor terug naar de bron. En die bron is jouw Essentie, hoe vreemd dat ook mag klinken.

© Gerphil Kerkhof | december 2022

Tot slot

Ben je, mede naar aanleiding van dit en andere artikelen van mij, benieuwd wat ik jou zou kunnen bieden? Hoe ik jou zou kunnen begeleiden in jouw Queeste naar Heling en Groei??

Kijk dan eens op mijn pagina’s over mijn therapeutische benadering van burn-out en AD(H)D coaching. Of over de Queeste als proces – en hoe ik daar concreet qua begeleiding (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) invulling aan geef. Je kunt natuurlijk ook gewoon meteen een afspraak aanvragen voor een eerste sessie/kennismaking. Dat kan zeker ook heel goed online.

Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op de Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.