Imposter of Bedriegerssyndroom, herken je dat? Ook al functioneer je prima, en zeggen mensen om je heen dat ook, toch blijven denken, vrezen zelfs, dat je weldra ontmaskerd zal worden. Door de mand zal vallen als een oplichter, als incompetent, een mislukkeling.

‘Imposter syndroom’ is een combinatie van gevoelens, ideeën over jezelf en gedragingen die je, meer dan gezond voor je is, onder druk kan zetten. Je berooft van simpelweg plezier in je werk en je leven kunnen hebben. Soms juist laat uitkomen wat je vreest: onderuitgaan, tot burn-out aan toe.

In dit artikel leg ik de link met ‘anders zijn’, zoals neurologisch (met name ADD/ADHD), en er ‘toch’ bij willen horen. En met burn-out. Heb je er last van, dan dringt zich de vraag op: hoe buig je het om naar een meer realistisch, constructief en waarderend omgaan met jezelf?

“Een mens wordt verliefd op een gebrek. Het is het gebrek dat ontroert,
het zien van de wonde door het masker heen, dat week maakt.” – Anton Grunberg

 

Herkenbaar?

Ben je geneigd om complimenten weg te wuiven of niet te geloven, zelfs helemaal niet te horen? Terwijl je wel pijnlijk gevoelig bent voor kritiek, hoe constructief bedoeld ook? Zal je jouw successen eerder wijten aan geluk of aan anderen dan aan je eigen creativiteit en inzet? Herken je bij jezelf dat je je regelmatig anders, ‘beter’ of ‘gewenster’ voordoet dan je werkelijk bent? Of geneigd bent jezelf weg te cijferen voor anderen? Dusdanig dat je jezelf daarbij tekortdoet?

Dikke kans dat je dan lijdt aan bedriegerssyndroom, in het Engels Imposter Syndrome (IS).

Wat is het bedriegerssyndroom?

Imposter Syndrome is een term die in 1978 werd geïntroduceerd door de psychologen Pauline Clance en Suzanne Imes. Zij beschreven daarmee mensen die niet in staat zijn om hun prestaties te verbinden met zichzelf. In hun woorden: te ‘internaliseren’.

Het effect is dat mensen met een dergelijke gevoeligheid leven met de vrees om vroeg of laat door de mand te vallen. Als iemand die ‘eigenlijk’ en heimelijk niet functioneert op het werk, maar soms ook als goede moeder/vader, of zelfs als goed mens.

Het is meer dan een beperkende overtuiging over jezelf. Het gaat, vanuit die basisonveiligheid, over in allerlei gevoelens: van een gebrek aan zelfvertrouwen en onzekerheid, tot angstigheid tot paniekaanvallen aan toe. Maar ook in overmatig nóg meer je best te doen, jezelf compleet voorbijlopen, uit te putten. En tenslotte: zwaarmoedigheid en lijdzaamheid, of aanhoudende frustratie.

Herken je die gevoelens? Lees daarvoor dan ook eens een eerder artikel van mij over beklemming (anxiety) en over de pusher in jezelf die je – vanuit angst – op de hielen zit.

Resultaat van innerlijke splitsing

Alles als gevolg van een verondersteld onvermogen om aan jezelf opgelegde standaarden te voldoen. Zelfs als alles en iedereen bewijst en getuigt van het tegendeel. De reden: je (h)erkent je prestaties en successen niet als komend van jezelf. Psychologisch worden ze ‘gescoord’ door je strategische (buitenwereld-) zelf, maar bereiken ze je diepere (teruggetrokken binnenwereld-) zelf niet.

Geen stoornis maar gevoeligheid

Ter geruststelling: hoewel de benaming anders doet vermoeden, is het geen ziekte of stoornis en ook zeker geen persoonlijkheidskenmerk. Je moet het eerder zien als een onderdeel van een (niet-constructieve) manier van omgaan (coping én drijfveer) met uitdagende omgevingsfactoren en met jezelf. Vooral om erbij te kunnen horen, mee te kunnen komen.

Het komt opvallend genoeg juist voor bij mensen die meer dan gemiddeld intelligent, goed-functionerend en succesvol (en óók: gewetensvol!) zijn. Bovendien mensen die zich tegelijk ‘anders’ – of anders wel AnDDers – voelen.

Relatie met ‘anders zijn’

Pauline Clance en Suzanne Imes ontdekten en onderzochten het verschijnsel in eerste instantie bij maatschappelijk succesvolle vrouwen (zie hun publicatie).

Dat is niet vreemd, zeker gezien de positie die vrouwen in die tijd innamen. Zich moeten bewijzen in een mannenwereld, deels door aanpassing en deels door overcompensatie, maakt dat hun innerlijke beleving van zichzelf en hun prestaties eerder beladen wordt door zelftwijfel. Zelftwijfel die aanzet tot nog meer aanpassing en overcompensatie, dusdanig dat het wiebelig en ongeloofwaardig wordt voor henzelf. Dat is helaas nog steeds niet veel anders.

Uit later wetenschappelijk onderzoek bleek echter, dat het verschijnsel zich veel breder voordoet. Ook bij (zachtmoedige, introverte?) mannen, maar zeker ook bij mensen die zich vanuit een migratieachtergrond of vanuit een lagere sociale achtergrond omhoog werken. Leven en werken buiten je comfortzone, in een omgeving waarin je anders bent, zet ook hen aan tot strategisch gedrag: over-aanpassing en -compensatie van vermeende tekortkomingen.

Uiteindelijk blijkt uit psychologisch onderzoek dat “naar schatting twee van de vijf succesvolle mensen het gevoel of de overtuiging hebben dat ze bedriegers zijn. Andere studies vonden dat zeventig procent van alle mensen deze gevoelens op enig moment hebben.” Bron: Wikipedia.

De link tussen ADD en het bedriegerssyndroom

Dat geldt zeker ook voor mensen die ‘anders bedraad’ zijn, en met name bij ADD/ADHD. Dit werd recent nog eens aangetoond door een onderzoek van Talita Goethals uit 2022:

“Consistent aan de verwachtingen, werd een significant positief verband tussen ADHD-kenmerken en het imposter fenomeen teruggevonden (cf. Hypothese 1). Mensen die meer ADHD-kenmerken vertoonden, bleken dus meer impostergevoelens te ervaren. De relatie was niet alleen significant, maar ADHD-kenmerken leken ook een kwart van de variantie in impostergevoelens te verklaren, wat uiteraard substantieel is.”

Het hoe en waarom dat zo is legt nog eens heel duidelijk bloot hoe het bedriegerssyndroom ontstaat en werkt. Vandaar dat ik hier wat langer bij stilsta.

Angst voor afwijzing

Over het ontstaan is een belangrijke aanwijzing te vinden in een artikel in Psychology Today van februari 2023, van de hand van Sharon Shyline:

“Imposter syndrome doesn’t occur overnight. Rather, it often takes years of receiving criticism and experiencing judgments for somebody to develop a core sense of deficiency. Based on evaluations, exclusion, or hostility from others as you mature, this deficiency lies at the heart of imposter syndrome.”

Het is een bekend gegeven dat kinderen met ADD of ADHD al vanaf hun vroege jeugd beduidend meer negatieve feedback krijgen dan andere kinderen. Ook worden ze vaker gepest en uitgesloten. Dit legt de basis voor een hoge gevoeligheid voor een mogelijke herhaling daarvan.

Mensen met ADD ervaren daarnaast toch al een neurologisch hogere gevoeligheid voor en intensiteit van hun gevoelens. Tel daar de verharding en individualisering van de maatschappij bij op, dan verklaart dat, dat mensen met ADD zelfs denkbeeldige afwijzing (uitsluiting, vernedering) al als bijzonder stressvol en pijnlijk ervaren.

In dat kader heeft men het ook wel over Rejection Sensitive Dysphoria (RSD), in het Nederlands afwijzingsgevoeligheid. De term wordt gebruikt om een intense emotionele reactie op daadwerkelijke of vermeende afwijzing, kritiek of mislukking te beschrijven. Mensen met RSD ervaren bijna onmiddellijke en overweldigende gevoelens van angst, verdriet, woede of verwarring bij het waarnemen van afwijzing. Dit leidt tot significante stress en beperkingen in het dagelijks functioneren. Ook vanuit persoonlijke ervaring kan ik bevestigen, dat de ervaring van pijn als gevolg van (vermeende) afwijzing zo hevig kan zijn dat je werkgeheugen even compleet op blanco gaat. Een beangstigende verlamming die onmiddellijk machteloos maakt. Welnu: er is een sterke link tussen RSD en AD(H)D (zie hier en ook dit wetenschappelijk artikel) … maar dus ook met Bedriegerssyndroom.

Rechtvaardiging en …

Als gevolg daarvan ontwikkelen deze kinderen gedrag en overtuigingen deze afwijzingspijn moeten helpen voorkomen. Allereerst door hun lot te rechtvaardigen: het ligt aan hen, aan hen persoonlijk, dat ze worden uitgelachen, gepest, pijn gedaan, uitgesloten. En vervolgens spannen ze zich in om zichzelf te verbeteren, aan te passen, meer hun best te doen – zodat de kans op herhaling (ontmaskering) zo klein mogelijk wordt.

Leidraad daarbij is hun hyperaandacht en -gevoeligheid voor de veronderstelde verwachtingen en oordelen (met betrekking tot hen) van de mensen om hen heen. Van daaruit kijken ze dan naar hoe zij zich daartoe verhouden.

Zo verlaten ze geleidelijk de verbinding met zichzelf, ervaren een leegte en tekort vanbinnen – dat voor zichzelf maar zeker ook voor anderen toegedekt moet worden.

Dit verklaart ook waarom kinderen met ADD en ADHD meer dan andere kinderen geneigd zijn om zeg maar creatief met de waarheid om te gaan, of zich defensief op te stellen. Dat geldt trouwens ook als ze ouder worden. Toegeven dat je er even niet bij was, iets vergeten bent, voelt als te kwetsbaar. Er schuilt geen kwaadheid in, eerder onmacht. Tegelijk verspeel je krediet bij jezelf: je wéét dat je liegt.

… compensatie

De inspanning die het kost om dit veronderstelde tekort te compenseren stuit natuurlijk ook op hun beperkingen. Hun rijke verbeelding en associatief vermogen, hun impulsiviteit en opportunisme, hun focus op en vermogen tot verbinding – allemaal kwaliteiten – leiden er, juist onder emotionele druk, toe dat ze eerder afgeleid zijn. Moeilijker kunnen plannen, moeite hebben hun werkgeheugen te managen. Dus meer moeite hebben om ‘bij de les’ te blijven, hun taken te doen … op de manier die anderen hen voordoen.

Ook zijn ze minder consistent in hun aandacht en prestaties. Ze zijn dan al snel geneigd om hun minder effectieve momenten als hun ‘baseline’ te ervaren. En anderzijds hun ervaringen van flow en hyperproductiviteit als momenten van genade te beschouwen.

Overigens, het feit dat je als ADD-er toch al een hoop doet zonder dat je erbij bent en vaak ook impuls-gedreven bent, helpt ook niet om je successen echt te erkennen. Te internaliseren als iets van jou.

Wat is het effect ervan?

Uiteindelijk kan het bedriegerssyndroom ertoe leiden, dat mensen niet meer primair vanuit hun eigen intrinsieke motivatie, nieuwsgierigheid, creativiteit en competenties werken. Niet vanuit zichzelf dus, maar vooral vóór (en zelfbescherming jegens) de buitenwereld. Gericht op aanpassing.

Dat maakt onzeker, wiebelig. Het zet ook aan tot overcompensatie: nog meer je best doen, het nog beter doen, vaak met de verkeerde prioriteiten. Leidend tot perfectionisme bijvoorbeeld. Of tot uitputtend overwerken om verloren tijd in te halen. Tegelijk raak je emotioneel uitgeput: vechten tegen een bierkaai van negatieve gedachten en gevoelens jegens jezelf, die alleen maar groeit.

bedriegerssyndroom - angstvallig proberen binnen de lijntjes te blijven

Burn-out

Geen wonder dat er óók een verband is tussen gevoeligheid voor het bedriegerssyndroom en burn-out.

“While some research suggests IS might sometimes help motivate people to achieve, there is also ample evidence that the stress it generates can be so draining that it places intense pressure on mental health. One 2016 study, for example, showed that US medical students with feelings of imposterism also tended to demonstrate “increased levels of exhaustion, emotional exhaustion, cynicism, and depersonalization”, symptoms very similar to the World Health Organisation’s (WHO) definition of burnout.” Bron: Anna Jones – The link between imposter syndrome and burnout.

En daar zegt deze auteur een waar punt. Emotionele uitputting, in combinatie met cynisme/depersonalisatie en/of … ‘reduced personal accomplishment’, vormen precies de drie centrale kenmerken van burn-out zoals die gemeten worden met de door Christina Maslach ontwikkelde Maslach Burnout Inventory (MBI). Kernfactoren die maken of iemand burn-out is of niet.

Juist die derde factor ligt wel héél dicht aan tegen wat we onder het bedriegerssyndroom verstaan:

“Reduced personal accomplishment refers to a decline in one’s feeling of competence and successful achievement in one’s work with people”. Bron: Christina Maslach: Burnout in organizational settings, 1993, p.134.

Het gaat hier dus om het gevoel niet meer adequaat te kunnen presteren, steeds meer steekjes te laten vallen. Iets wat door de omgeving helemaal (nog) niet opgemerkt hoeft te worden. Ik vertaal het dan ook als ‘twijfel aan eigen kunnen’ (zie ook mijn artikel Overspannen of burn-out: wat betekent dat?).

Deze factor maakt, net als cynisme/depersonalisatie, de emotionele belasting en uitputting exponentieel steeds erger – tot je daadwerkelijk onderuitgaat, ten val komt.

Koortslip en weerstand

Tenzij je het tij kunt keren, want ook al ben je er gevoelig voor, je hoeft er niet onder te lijden.

Het is belangrijk te onderkennen dat een groot deel van de bevolking in min of meerdere mate gevoelig is om zeg maar een actief en destructief bedriegerssyndroom te ontwikkelen. Afhankelijk van persoonskenmerken (zoals ADHD) en de omstandigheden waarin je verkeert.

Tegelijk heeft iedereen in potentie ook de veerkracht om het de kop opsteken ervan te voorkomen, binnen de perken te houden of om te buigen. Dat vermogen neemt toe naarmate je ouder en meer ervaren (levenservaring, professionele ervaring) wordt. Dan worden ook de positieve kanten ervan, het uitvloeisel zijn van onze sociale, op aanpassing gerichte natuur, sterker.

Recent onderzoek (bron) toont namelijk aan dat “bedriegerssyndroom, in mildere vorm, ook maakt dat mensen juist hele goede teamspelers zijn, […], met sterke, sociale vaardigheden. Daarnaast worden ze vaak erkend als productieve werknemers door hun werkgevers. “Mensen met bedrieglijker gedachten zijn, als gevolg van die gedachten, meer op anderen gericht,” legt Tewfik uit. “En naarmate ze meer op anderen gericht zijn, zullen ze ook als socialer worden gezien.” Bron: Scientias, Vivian Lammers, april 2022.

Wat dat betreft kan deze gevoeligheid, die zoals al opgemerkt 70% van de bevolking kent (zie bron), vergeleken worden met het drager zijn van het koortslip-virus. Dat wordt ook maar alleen actief naarmate je weerstand lager (of te laag) is.

En aan je weerstand – veerkracht, zelfbewustzijn – kan je tot op zekere hoogte iets doen. Heb ik geleerd …

Hoe is dat dan bij mij?

Bij mijzelf merk ik namelijk ook een neiging tot zelftwijfel en de vrees door de mand te vallen, in de ogen van anderen. Niet verwonderlijk met mijn ADD én burn-out ervaring.

Zowel in de tijd dat ik ging werken, maar ook bij iedere nieuwe wending in mijn loopbaan die daarna kwam, was dat gevoel best wel sterk. Tegelijk merkte ik die positieve kanten ervan zeker ook. Bluffing my way into …, fake it till I make it … én mij kwetsbaar/lerend opstellen waren leidmotieven voor mij. Leidraden om mijn vlieger steeds opnieuw in een nieuwe omgeving op te laten en hoog te houden. Bijna altijd met succes – behalve dan toen ik op het laatst werkelijk onderuitging.

Werken vanuit kwetsbaarheid

En nu dan? Het werk wat ik nu doe kan ik alleen maar doen vanuit pure openheid, kwetsbaarheid en afstemming. Van daaruit leid ik mensen naar hún kwetsbaarheid, door hun pijn en weerstand naar wat er aan fundamentele goedheid daaronder ligt te glanzen.

Ik ben mij in die begeleiding sterk bewust van mijn kwetsbaarheid en van de kwetsbaarheid van dit proces – maar weet dat te balanceren met moed, ervaring en inlevingsvermogen.

Tegelijk is het voor de jonge, dromerige dichter in mij elke keer weer wonderlijk dat het werkt. Het staat er quasi bij en het kijkt ernaar. Desalniettemin ervaar ook ik nog in lichte mate bedriegerssyndroom, hoewel doorgaans gelukkig slechts als een licht corrigerende kracht in mij.

Balanceeract

Dus blijf ik er gevoelig voor. Zo is er publiek voor een deel weinig mededogen en begrip voor dit werk, de taal die gebruikt worden, de focus op gevoeligheid en emotie, het spirituele. Zelf ben ik behalve een gevoelsmens óók een denk- en ratiomens, wars van vaag gezever. Dus ook ergens gevoelig voor ‘ontmaskering’ door mijzelf als gebakken lucht verkoper. Ook al wéét ik dat wat ik doe werkt.

Soms is het ook echt een zoektocht van heb-ik-jou-daar, waar geduldig plukken aan de weerstand of gevoelens (overtuigingen) van onmacht van de cliënt geboden is, tot er werkelijk beweging in komt. Soms wordt mijn geduld of dat van de cliënt behoorlijk op de proef gesteld. En dan toch moedig voorwaarts gaan … ook al haakt de ander soms af.

Kwaliteit en succes toe-eigenen …

Wat mij daarbij niet helpt – maar eigenlijk juist wel – is dat ik doorgaans heb leren vertrouwen op mijn Essentie en Het Proces. Een wijsheid quasi buiten mij, waarvoor en waartoe ik slechts een instrument ben. Waarin het belangrijk is om juist zo zuiver, zo blanco en oordeelloos, misschien wel zo willoos mogelijk te zijn. Ik zie en hoor mijzelf ook dingen zeggen en doen die ik pas later begrijp.

Dat maakt ook, dat ik verlegen ben om complimenten te ontvangen – wat ik überhaupt altijd al had (ik hoorde het niet eens, of alleen als iets heel ongemakkelijks). Door deze toewijzing aan iets ‘buiten mij’ ben ik geneigd flow in sessies eerder te wijten aan mijn ‘Essentie’ die door mij heen werkt, dan aan mijzelf. Zelfs al weet ik dat er juist op die momenten geen onderscheid is tussen beide.

Zo ben ik geneigd om ‘succes’ niet aan mij te wijten, niet werkelijk eigen te maken, te verbinden met mezelf (als ego). Maar wel als het lastig is, mensen moeite hebben met de werkwijze, hun proces – wat ik geneigd ben juist wél aan mij te wijten: als iemand ‘die maar wat aanklooit met mensen’, en dus een oplichter. Een uitvloeisel van het niet internaliseren van succes en prestaties, wat kwetsbaar kan maken voor destructieve zelftwijfel als het lastig wordt.

Toch ben ik mij er zeker van bewust dat de meeste mensen best blij met mij zijn. Deel van de weg daarheen is dat ik me dan ook over mijn bescheidenheid én kwetsbaarheid heen gezet heb om mensen naar hun ervaringen te vragen. Zoals in de sessie reflectieverslagen die ik vraag. En, veel te laat eigenlijk, met een webpagina over “Ervaringen” van mensen met mij. Zonder dat dan weer ‘reviews’ te noemen, met sterretjes.

… en toewijzen aan iets Eigeners

Tegelijk is er dus óók een besef dat het juist een dieper ‘eigen’ maken is – maar dan gelegd in de handen van een veel dieper Zelf, op (persoonlijk) Zijnsniveau. Iets wat mij moed, rust en vertrouwen geeft. Ook al is dat voor het sceptische deel van de mensheid (en in mijzelf) juist weer complete bullshit …

Dus ja, ik heb de gevoeligheid, maar blijkbaar doorgaans ook de veerkracht en een weten hoe ermee om te gaan. Om de influisteringen ervan om te buigen naar stimulans. Zelfs al kan het soms even lastig zijn, en duren.

Hoe doe ik dat – hoe jij dat kan doen?

bedriegerssyndroom - de vrees ontmaskerd te worden

Drietrapsbenadering naar veerkracht

Mensen die echt last hebben van bedriegerssyndroom raad ik een drietrapsbenadering aan. Elementen ervan vind je her en der op internet, vooral op het eerste niveau, maar ik voeg er wezenlijke (essentiële) elementen aan toe. Deze trappen zijn:

  • Herwaardering en toe-eigening van je kwaliteiten en prestaties
  • Debugging van je ‘Superegocomplex’ – van je strategische zelf: je Pusher en je Innerlijke Criticus in relatie tot je Teruggetrokken Zelf
  • Herverbinding met je vrije, diepere Zelf

We lopen ze één voor één af.

1. Herwaardering

Op de eerste plaats ga je je bedriegerssyndroom-gevoeligheid aan door een vriendelijke en nieuwsgierige, ook leergierige houding naar jezelf aan te nemen. Om te beginnen:

  • Begrijp en erken je gevoeligheden
    • Leer over het fenomeen: dit artikel draagt daar al aan bij. Begrijpen dat het bedriegerssyndroom veel voorkomt, kan al een eerste stap zijn.
    • Idem over ADD/ADHD als je je daarin herkent of dat label hebt. Neem daarbij zeker ook kennis van informatie die ADD niet als een stoornis beschouwt, maar als een gevoeligheid met zeker ook fijne en positieve kanten – zoals mijn artikelen of mijn online cursus over dit onderwerp.
    • Normaliseer de ervaring: realiseer je dat het gevoel van “niet goed genoeg zijn” niet uniek is en dat zelfs succesvolle mensen hiermee worstelen.
  • Houd je successen bij
    • Succesdagboek: schrijf je prestaties en de complimenten die je van anderen krijgt op. Dit kan helpen om je objectief bewust te worden van je vaardigheden en successen.
    • Reflecteer op feitelijke bewijzen: in plaats van je te focussen op wat er mis kan gaan, benoem wat je al bereikt hebt en hoe je obstakels hebt overwonnen.
  • Leer om complimenten te accepteren
    • Zeg eerst simpelweg ‘dank je’: weersta de neiging om complimenten af te zwakken of te ontkennen.
    • Dat is nog maar het begin: leer jezelf om vervolgens meer informatie te verkrijgen van de ander. Bijvoorbeeld: “wat vond je er zo goed aan …?” Een mooi artikel over effectief complimenten ontvangen (en geven) vind je hier.
    • Internaliseer vervolgens die positieve feedback: beschouw complimenten als een bevestiging van je vaardigheden.

Werk aan zelfcompassie en zelfrespect

Het een en ander komt neer op:

  • Zelfcompassie oefenen
    • Stop met vergelijken: focus op je eigen vooruitgang in plaats van jezelf met anderen te vergelijken.
    • Wees mild en constructief voor jezelf: herinner jezelf eraan dat fouten maken normaal is en onderdeel van leren.
  • Externe en interne validatie erkennen
    • Zoek balans: erken dat waardering van anderen fijn is, maar werk aan het vinden van validatie vanuit jezelf.
    • Vier kleine successen: zelfs kleine prestaties zijn een reden om trots te zijn.

Gebruik je gezond verstand en mensen om je heen

En verder ter ondersteuning van jezelf:

  • Werk aan ‘cognitieve herstructurering’
    • Daag onrealistische, irrationele en negatieve gedachten uit: is het werkelijk waar, hoe zou ik kunnen weten dat het waar – of onwaar – is? Vervang zulke gedachten, zoals “Heb ik wel genoeg mijn best gedaan?”, door rationelere alternatieven zoals “Het resultaat mag er zijn, ik heb er mijn ziel en zaligheid in gestopt. En dat wordt gezien.”
    • Reframe falen: zie kritiek/fouten als kansen om te groeien in plaats van als bewijs van incompetentie. Herformuleer als verbeterpunten en leer ervan.
  • Stel realistische doelen
    • Kleine stappen: stel haalbare (tussen)doelen en vier je vooruitgang.
    • Focus op groei: richt je op persoonlijke ontwikkeling in plaats van perfectie.
  • Zoek ondersteuning
    • Praat erover: deel je gevoelens met een vertrouwd persoon. Het uitspreken kan het gewicht ervan verminderen.
    • Spreek hun coachend vermogen aan door hen te vragen feedback te geven op jouw kwaliteiten (en mogelijke verbeterpunten).
    • Mentorschap: een mentor of coach kan je helpen realistisch naar je prestaties te kijken en je negatieve gedachten te ontkrachten.

2. Debugging je superego

Vaak is dat op zich echter nog niet voldoende. De beperkende en ondermijnende stemmetjes vanuit je bedriegerssyndroom-gevoeligheid zijn dan zo sterk, dat je iedere mentale/cognitieve bijsturing weer ombuigt tot iets negatiefs. Zodat zelfs een compliment vertaald wordt in een “eigenlijk bedoelde ze dat ik …” gevolgd door een vermeende tekortkoming.

Deze stemmetjes komen vanuit een instantie in jezelf die merkwaardig genoeg van oorsprong bedoeld is om je te beschermen tegen afwijzing en uitsluiting. Om je te helpen mee te komen, aansluiting te vinden, je veilig en geaccepteerd te voelen.

Deze ‘ontmaskerende’ instantie noemen we de Innerlijke Criticus. Eén die soms ook de gedaante aanneemt van een innerlijke Pusher, die je ertoe aanzet je extra te bewijzen, nóg meer je best te doen.

Deze combi houdt je Strategische Zelf in stand. Allereerst tegenover de buitenwereld, maar ook tegenover je Teruggetrokken Zelf vanbinnen. Inclusief de angstigheid, de frustratie, gevoelens van eenzaamheid en neerslachtigheid waarmee dat teruggetrokken deel teruggetrokken en afgedekt werd – en dat steeds opnieuw getriggerd en onderdrukt wordt.

Nog dieper weg in dat Teruggetrokken zelf vinden we echter ook de Zijnskwaliteiten en Zijnstalenten die eveneens met dat terugtrekken verdonkeremaand zijn – voor je (zelf)bewustzijn en de wereld.

Innerlijke Supporter

Het is zaak die beperkende splitsing in jezelf aan te gaan. Op de eerste plaats door juist die Innerlijke Criticus te ‘debuggen’. Dat wil zeggen: de (kromme) logica ervan te doorgronden en tegen het licht te houden. Vervolgens met dat inzicht die instantie de draai te laten maken naar wat hij eigenlijk zou moeten zijn (en is): je Innerlijke Supporter.

Dat doen we heel gericht met behulp van een opstelling met het Superegocomplex. Lees daarvoor mijn artikel: Zelfbevrijding uit het Superego-complex.

3. Herverbinding

Debugging je superego is maar één stap in een proces dat nodig is om meer van binnenuit, vanuit je natuurlijke stralendheid te leven. Dat wil zeggen: vanuit Zelfrespect – voor het Kostbare in jezelf dat dóór jou heen in de wereld wil zijn.

Dit proces is er één van herverbinden met je Zelf, in al je dimensies. Te beginnen met je lichaam en gevoelens – juist ook met je gevoelens die gepaard gaan met je afwijzingsangst en bedriegerssyndroom. En via deze dóór naar je kern: je Essentie. Om daar te bemerken dat je in wezen geënt bent op Zijnskwaliteiten als Goedheid, Liefde, Kracht en Zachtmoedigheid. Zijnskwaliteiten die ongehinderd willen stralen, maar nu nog deels versluierd zijn. Omdat ze teruggetrokken en verdonkeremaand zijn – omdat ze nooit gespiegeld en gestimuleerd (zodat je eraan bent gaan twijfelt, daar een leegte voelt). Of omdat ze zelfs afgewezen of belachelijk gemaakt zijn. Inclusief die waarin je waaraan je twijfelt of het wel de juiste kwaliteiten in-context zijn, of jij ze wel echt hebt: die verbonden met je Vrouwelijkheid, Bescheidenheid, Zachtmoedigheid, Creativiteit of Speelsheid.

Herverbinden is daarmee een zelfbevrijdingsproces, dat dwars door datgene heen snijdt dat die vrije stralendheid belemmert. En dat is je angst voor de Ramp die ontmaskering heet. Dit proces van zelfbevrijding – dat ik de Queeste noem – staat hieronder grafisch afgebeeld:

het proces van zelfbevrijding grafisch weergegeven

Dit proces begint met een vriendelijke houding naar jezelf-in-de-wereld: om te beginnen naar je gevoelens, je lichaamssensaties, je gedachten, verlangens – óók als ze lastig te verdragen zijn. Niet om ze te koesteren, laat staan erin te zwelgen, maar om ze te laten openen naar wat daaronder leeft en geleefd wil worden. Juist je bedriegerssyndroom kan daartoe de ingang zijn.

Van Bedriegerssyndroom naar Zelfrespect

Zo leg je een stevige maar veerkrachtige basis in jezelf, van waaruit je kunt doen wat je werkelijk wil, op jouw manier. Een basis van Zelfrespect, van waaruit je écht bij de ander en in de wereld kunt zijn, terwijl (en omdat) je bij jezelf blijft.

Spreekt dit je aan? Wil je daar begeleiding bij? Neem dan contact met mij op over wat de mogelijkheden zijn voor therapie en coaching.

© Gerphil Kerkhof | maart 2025

 

 

Tot slot

Last van bedriegerssyndroom? Innerlijke druk? Jezelf geen houding kunnen geven? Ben je, mede naar aanleiding van dit en andere artikelen van mij, benieuwd wat ik jou zou kunnen bieden? Hoe ik jou zou kunnen begeleiden in jouw Queeste naar Heling en Groei? Naar groeiend Zelfbewustzijn?

Kijk dan eens op mijn pagina’s over mijn therapeutische benadering van AD(H)D dan wel burn-out coaching. Of over de Queeste als proces – en hoe ik daar concreet qua begeleiding (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) invulling aan geef. Je kunt natuurlijk ook gewoon meteen een afspraak aanvragen voor een eerste sessie/kennismaking. Dat kan zeker ook heel goed online.

Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op mijn Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.