Emoties en gevoelens geven diepte en kleur aan je leven en aan je relaties. Ook drijven ze je motivatie en je moreel kompas. Tenminste, als je ermee om kunt gaan, hun taal verstaat.
Soms zijn (bepaalde) emoties echter zó heftig voor je, zó belast met pijnlijke en (deels) onverwerkte ervaringen, dat je ze bewust of onbewust niet (meer) toelaat. Dood slaat. En soms zijn ze ook zó intens en dwingend, dat ze zich niet meer láten ‘kennen’ en je opeens volledig overnemen. Met alle gevolgen van dien voor hoe vrij en verbonden je je voelt.
Juist dán is emotieregulatie een belangrijke transformerende vaardigheid, die je kunt leren.
“Er is geen verandering van duisternis naar licht, van stilstand naar beweging, zonder emotie.”
– Carl Gustav Jung –
Emotieregulatie – iets om aan te werken?
Emotieregulatie – gevoelens in jezelf bewust kunnen toelaten, (h)erkennen en verwerken, omzetten in passende actie – is een vaardigheid die ieder kind in zekere zin in de opvoeding meegegeven wordt. Helaas te vaak onvoldoende. De vraag of het zinvol is om aan je vermogen tot emotieregulatie te werken, hangt af van hoe je doorgaans met je emoties (en die van anderen) omgaat. Of vaker: hoe je emoties met jou omgaan.
Hoewel iedereen baat kan hebben bij het bewuster omgaan met emoties, geldt dit in het bijzonder als ze je regelmatig te lang of te heftig beheersen. Of als je jezelf regelmatig juist als emotioneel vlak ervaart, niet in contact met je gevoelens.
Dan zou het kunnen zijn dat je ‘neurologisch’ hooggevoelig bent – ook voor je eigen (primaire) emoties en geneigd om vanuit ‘emotionele allergieën’ (zoals voor onrecht of verandering) intenser dan anderen (‘hyperreactief’) te reageren. Zie ook Het Verstrooide Brein van Gabor Maté, p. 67ff. En/of dat je leven in hoge mate bepaald wordt door zogenaamde secundaire – belastende – gevoelens of de onderdrukking daarvan. Beide factoren zullen bij uitstek herkenbaar zijn voor mensen met ADD/ADHD. Herken je jezelf hierin? Lees dan verder!
Primaire versus secundaire emoties
Belangrijk is daarbij het onderscheid tussen primaire en secundaire gevoelens. Waarbij ik aansluit bij de definities van onder andere Els van Steijn, zie bijvoorbeeld haar blog over dit onderwerp.
Om met de eerste te beginnen: doorgaans, bij mensen en andere zoogdieren, zijn emoties bijna fysieke, spontane reacties op gebeurtenissen in het hier en nu (soms met vertraging!). De emotie komt bliksemsnel op, zet ons aan tot actie (een handeling, een gedachte, woorden), en ebt weer weg. Dat is doorgaans een kwestie van seconden of minuten – al kan het soms, bij rouw (verdriet) om een geliefde, in vlagen ook maandenlang duren.
Kenmerkend is dat het doorleven van de emotie als bevrijdend wordt ervaren. Er volgt opluchting op. Tweede kenmerk is dat de emotie en de intensiteit en duur ervan (en van de daarop volgende actie) past bij de aanleiding.
Emotionele belasting
Zodra je merkt dat een emotionele (re)actie langdurig en buitenproportioneel is – té heftig of juist gevoelloos – dan spreken we van secundaire emoties. Deze hebben niet de spontaniteit en heldere kleur van de primaire emoties. Ze vlammen eerder onbestemd-onrustig op, vanuit een permanente troebele achtergrond van bijvoorbeeld bitterheid, zwaarmoedigheid, prikkelbaarheid of onzekerheid. Bovendien zijn ze vermengd met allerlei belastende en beperkende gedachten over onszelf en de anderen of de wereld.
Kleine maar niet onbelangrijke kanttekening: als je chronisch slaaptekort hebt of onderhevig bent aan chronische stress, dan kan je vermogen om primaire gevoelens te verwerken er ernstig onder lijden. Je veerkracht neemt immers af.
Dan kunnen ook primaire gevoelens zich naar buiten toe uiten als secundaire emoties: heftiger dan te verwachten mag zijn – met weer een terugslag die aanleiding is tot piekeren en zelftwijfel. Als dat maar vaak genoeg gebeurt, dan worden uiteindelijk sluimerende secundaire gevoelens gewekt. ‘Gesensitiseerd’, zoals Marten Klaver schrijft in Zakendoen met emoties (zie Burn-out, de limbische verklaring).
Oude pijn
Je mag er dan vanuit gaan dat deze gevoelens (of gevoelloosheid, leegheid, onbestemde onrust) eigenlijk bedoeld zijn om oorspronkelijke, primaire gevoelens niet te hoeven voelen. Omdat deze te pijnlijk zijn, verbonden zijn met pijnlijke, onverwerkte ervaringen uit ons verleden.
Soms kunnen ze ook hun oorsprong vinden in onverwerkte ervaringen en verwondingen van onze ouders of voorouders (transgenerationeel trauma) of een gevolg van negatieve versmelting (waarbij we secundaire emoties van één of beide ouders als het ware indrinken gedurende de vroegste symbiotische relatie met moeder). Denk bij dat laatste aan het innemen als baby van doorlopende depressiviteit van moeder, of moeders zorgen om vader.
Het toelaten van dergelijke gevoelens tot je bewustzijn of tot je gedrag leidt niet tot opluchting, maar eerder tot bestendiging en bevestiging, tot isolatie en zelfbeperking. Daarom noemen we ze belastend.
Hoe voelt dat dan?
Voorbeelden van secundaire emoties zijn extreem boos worden terwijl je je eigenlijk onzeker of verdrietig (kwetsbaar) voelt en dat moeilijk voor je is. Of onbedaarlijk gaan huilen terwijl je eigenlijk razend bent. En je daar weer slecht over voelen. Ze kunnen ook in je relatie gaan zitten, als een onderhuids reservoir van spanning of verbittering, van waaruit het met de minste of geringste aanleiding langs de plinten omhoog komt.
Andere voorbeelden zijn aanhoudend zwaarmoedig of angstig zijn, of juist altijd een kort lontje hebben. Altijd maar verontwaardigd zijn of klagen en slachtoffergedrag ten toon spreiden. Of voortdurend onzeker zijn. Iedere ochtend wakker worden met een gevoel van beklemming (zie een eerder artikel). Maar ook: je gevoelsleven als vlak ervaren, of je voortdurend onrustig voelen.
Hoewel ze aanvankelijk één bepaalde primaire emotie afdekken, werken ze vaak ook besmettelijk naar aanpalende (primaire) gevoelens toe: om deze óók te verhevigen of (vaker) te vervlakken, of om te kleuren naar iets anders. Zo kan een algeheel gevoel van vlakheid, leegte en lusteloosheid ontstaan. Of iedere notie van gevoel, van zachtheid, tot woede leiden.
Emotionele belasting
Doordat ze aanhoudend zijn, zijn ze ook voortdurend onbewust actief. Ongemerkt zetten ze ons wel degelijk aan tot bijvoorbeeld zoeken naar aanknopingspunten in het hier en nu (ter bevestiging en tot het proberen oplossen ervan). Wat tamelijk vruchteloos is, want de eigenlijke triggers zijn er niet (echt) in het hier en nu. Ze liggen ook vaak buiten ons bewustzijn (in onze onbewuste herinneringen).
Dat verklaart bijvoorbeeld voor een belangrijk deel de neiging tot dissociatie, afleidbaarheid, ‘dromerigheid’, impulsiviteit en neiging tot verslaving bij mensen met ADD of ADHD. Zij (wij) worden maar al te makkelijk vanuit het de emotie- en angstcentra in onze hersenen cognitief in de wielen gereden.
Ook zetten ze zich vast in ons lijf, in de vorm van lichaamssensaties als aanhoudende gespannenheid en/of een ondiepe ademhaling. Het kan echter ook zijn in de vorm van slapte, vermoeidheid, een ineengekrompen houding of schichtigheid.
Angst, schuld en schaamte
Een wezenlijk kenmerk van secundaire emoties (of beter: ‘emotiepakketten’ – een kluwen van lichaamssensaties, gevoelens, gedachten en reactiepatronen, zoals afweermechanismen) is dat er een aardige portie angst in verweven is. Die secundaire angst is eigenlijk bedoeld om je er reflexmatig van te weerhouden om dóór die plaque heen te gaan, naar wat eronder ligt. Hoe opluchtend en bevrijdend dat eigenlijk ook zou kunnen zijn.
Enerzijds is dat existentiële angst – de angst dat je in je ultieme kwetsbaarheid zó geraakt wordt dat je ophoudt te bestaan (dood gaan). Maar anderzijds zal dat o0ok angst voor afwijzing en uitsluiting zijn – wat voor het kind in ons nagenoeg gelijk staat aan existentiële bedreiging, doodangst.
Deze angst maakt zich vaak ook voelbaar in de vorm van schuld- en schaamtegevoelens. Typische secundaire gevoelens die we als baby en als (wild) dier niet kennen. We ontwikkelen ze pas als we een kleuter worden: opgevoed, gecorrigeerd en al dan niet prettig gestimuleerd worden.
Innerlijke Criticus
Deze angst, schuld & schaamtegevoelens zijn tegelijk verbonden met een innerlijke instantie die ons vertelt hoe we ons moeten gedragen om sociaal aanvaardbaar te zijn. Om erbij te mogen horen. Dat is wat we de Innerlijke Criticus noemen.
Hoe meer we belast worden door secundaire gevoelens, hoe sterker en drukkender we die Innerlijke Criticus ervaren. Van oorsprong is die bedoeld om ons, in onze kwetsbaarheid, te beschermen. Maar als die ‘over de rooie’ gaat, dan benadrukt hij juist hoe kwetsbaar, laakbaar en mislukt we zijn. Om vervolgens onze angst (voor de gevoelens daaronder en wat er gebeurt als we die toelaten), schuld en schaamte extra aan te zetten.
Waarom het lastige emoties zijn
Juist deze secundaire emoties vragen dus om emotieregulatie. Regulatie is een bewust proces – en zo’n proces is in principe alleen mogelijk als er de tijd aanwezig is om bewust in te grijpen. Bij primaire emoties is dat veelal niet mogelijk en niet nodig. Bij secundaire wel. Zelfs al lijken ze onmiddellijk en instinctmatig, dan nog komen ze op vanuit een doorlopende voedingsbodem (emotiepakket) waar angst een belangrijk ingrediënt van is.
Juist die angst maakt het lastig om die eerste stap te zetten. Angst en versterking daarvan door een overactieve Innerlijke Criticus, maken dat secundaire emoties maar al te makkelijk geautomatiseerd (onbewust) aangezet worden. Vanuit angst meteen doorschieten naar je hoofd, naar zelfafwijzing, of naar afreageren op je omgeving – weg van de emoties.
Dat alleen al maakt het lastig om ze te doorbreken. Ze houden zichzelf in stand en bevestigen zichzelf voortdurend. Zeker als daarbij projectie in het spel komt – dan komen ze schijnbaar van buiten.
Aangaan is Acceptatie: een proces van heling en groei
Daarom zal je het aangaan van (secundaire) emoties en het ontwikkelen van je regulerend vermogen daarvan moeten begrijpen als een geduldig en liefdevol proces. Met vallen en opstaan. Een aanvankelijk onzeker-oncomfortabel proces bovendien, waarin je naast die secundaire angst-schuld-schaamte je ook jezelf tegen zult komen als (bewust) onbekwaam. Dat vraagt doorzetten.
Daar staat tegenover dat het ook een spiritueel groeiproces is. Juist omdat de pijnplekken op je ziel erachter óók de punten zijn waar je verloren gewaande essentiële goud aan Zijnskwaliteiten te vinden is.
“Als je oprecht op zoek bent naar werkelijke transformatie, dan hoef je niet verder te kijken dan je angst. Want daarin zit niet alleen een overvloed aan energie gevangen, maar ook de beproevingen en uitdagingen die we nodig hebben om een dieper, authentieker leven te leiden.”
– Robert Augustus Masters – Emotional Intimacy, p. 77 –
Leren emoties reguleren door emotieverwerking
Oude, onverwerkte en vastgezette emoties verwerken ís daarmee werken aan je vermogen tot emotieregulatie. Dat omvat óók het toelaten en leren begrijpen van initiële (primaire) emoties en gevoelens, en zo meer kleur en levendigheid toe te laten in je leven.
Beide vragen je om onbevangen je emoties te kunnen toelaten en aankijken, juíst als die afgedekt en vervormd worden door angst, schuld en schaamte. Zolang je nog gevangen zit in secundaire emoties en ermee verbonden afweermechanismen is dat niet simpel. Er is teveel innerlijke weerstand.
Daarom is begeleiding daarbij vaak onontbeerlijk – naast zelfbegeleiding en persoonlijke inzet. Begeleiding die je vertrouwen en veiligheid biedt om die gevoelens aan te gaan, alleen al te verduren. Maar ook om uitzicht te bieden op wat er achter dat proces van blootleggen, verwerking en bevrijding te (her)winnen valt: je vrije versie, de verbinding met en leven vanuit je Essentie.
Hoe ziet dat proces eruit?
Binnen de Zijnsoriëntatie zoals ik die voorsta, verloopt het proces dat je dan doormaakt parallel aan de vier fasen van wat ik, in beeldtaal, de Queeste naar Heling noem: 1) je gereed maken, 2) de draken verslaan/de betovering verbreken, 3) de prins(es) huwen en 4) het koninkrijk beërven.
Of concreter:
- Training van je vermogen te voelen, gevoelens toe te laten en er wat langer bij te blijven, deze te accepteren en te ‘verduren. Daarbij vooral: het ontwikkelen van vrij bewustzijn op wat er in je leeft. Vervolgens …
- Het aangaan en alsnog verwerken van onverwerkte (secundaire) emoties. Vervolgens:
- Contact maken met de Zijnslaag daaronder, Zelfbewustzijn ontwikkelen. En ‘tot slot’(want het gaat gelijk op):
- Jezelf ook naar de toekomst toe kunnen en willen blijven begeleiden in het meer effectief omgaan met je gevoelens. Ook in relatie tot je samenleven met anderen, motivatie voor wat je doet en je verdere persoonlijke ontwikkeling.
Mezelf beperkend tot wat er nodig is om je vermogen tot emotieregulatie te versterken, dan ligt de nadruk voor dit artikel op de eerste twee fasen.
Te beginnen met: emotionele (en lijfelijke) intelligentie
Als basis train je jezelf in het stilstaan bij je lichaamssensaties en gevoelens. Daar zijn oefeningen voor, zoals de Verwelkomingsoefening. Je opent je voor wat er in je leeft, blijft er even bij/verduurt ze, benoemt ze en sluit ze letterlijk in je armen. Ze mogen er zijn.
Merk je dat het lastig is om woorden te vinden voor wat je voelt, sta jezelf dan toe om het in beelden te beschrijven – dat maakt misschien de juiste woorden los.
Je kunt ter ondersteuning je toevlucht nemen tot lijstjes van gevoelens (zoals deze van Lizet Bakker), of speelkaarten met emoties erop (zoals het Gevoelswereldspel – met maar liefst 96 gevoelens). Of eens een boek lezen over emoties, zoals Emotional Intimacy van Robert Augustus Masters.
Het levert je meteen iets op
Het effect is, dat je op die manier steeds gevoeliger (bewuster) wordt voor wat er in je leeft. Zo kan je bemerken dat als je het eerste gevoel accepteert en doorvoelt, er meerdere, soms tegenstrijdige, gevoelens onder vandaan komen. Dat je gevoelsleven zo eigenlijk vanzelf steeds rijker wordt.
Die verdieping vindt ook in je brein plaats: in neurologische zin open en verbreed je zo geleidelijk de zenuwverbindingen die met emotieverwerking te maken hebben. Tussen:
- je emotie- en angstcentra (het limbische systeem en je amygdala) in je brein – waar emoties, emotionele herinneringen en reactiepatronen worden opgewekt en opgeslagen; en
- de prefrontale cortex – waar je denkt, begrijpt, verbindt, etc., concreet: betekenis, woorden en ‘gevolg’ geeft aan je emoties.
De impact laat zich raden. Zo is het gevolg, dat je beter in staat bent – en het vanzelf prettiger gaat vinden – om je gevoelens te delen met anderen. Dat verdiept je relaties.
Niet onbelangrijk daarbij voor hoogreactieve (‘emotionele’) mensen: je leert de afwikkeling van je emotionele reactiepatronen te vertragen. Zodat je gevoelens met meer innerlijke rust kunt omzetten in passende daden en woorden (of daar juist vanaf zien). Maar ook: nadrukkelijker ‘ja’ of ‘nee’ tegen dingen gaat zeggen: het vergroot je zelfbewustzijn en maakt je helderder naar anderen.
Wat dat zelfbewustzijn betreft ook: het besef groeit dat gevoelens komen en gaan. Dat je méér bent dan je gevoelens: een vrij bewustzijn dat beter en beter in staat is ze toe te laten. Ze te onderscheiden, te doorvoelen en weg laten ebben als de boodschap eenmaal aangevoeld is. Je valt er minder makkelijk mee samen, kan er met je vrije bewustzijn bij blijven.
Omarm ook je angst
Niet onbelangrijk: het ontwikkelen van vrij bewustzijn op je gevoelens stelt je ook in staat om te bemerken dat je gevoelens soms ‘ongepast’, buitensporig, disproportioneel en dus eigenlijk secundaire gevoelens zouden kunnen zijn. Dat kan een nogal verontrustende eyeopener zijn, maar ook … kansrijk.
Zo kan je in deze fase al de ervaring van secundaire angst tegenkomen. Die hoef je nog niet in. Het is al fijn dat je, – vóór je geneigd bent af te buigen naar je hoofd (analyseren, ‘oplossingen’ bedenken) , je zelfafwijzing (IC) of schuldigen zoeken (projectie), – waarneemt dat er angst voor onderliggende emoties is.
Een mooie voorbereiding en ‘gids’ in dit angstige schemerland van je gevoelsleven is het mooie en zeer verhelderend geschreven boekje Omarm je emoties van Ronald Frederick.
Draken verslaan: emotionele bevrijding
Eigenlijk iedereen die bij mij komt kampt met dergelijke secundaire gevoelens. Ze komen vanzelf aan het licht. Blijken ze hardnekkig en echt belastend voor je, dan nemen we ze als startpunt voor therapeutische sessies – die dieper erin doorsnijden.
We nemen dan reële belastende emoties en lichaamssensaties (en hun trigger) als startpunt om het hele secundaire pakket af te pellen. Om, eventueel via de secundaire angst, schaamte en schuld, uit te komen bij de onderliggende primaire emoties die niet gevoeld konden/mochten worden. Het gaat dan veelal om de ‘lastige’ basisemoties van angst, verdriet en woede (en soms ook afkeer/walging, jaloezie en haat).
Kind-delen en ‘alsnog emotieverwerking’
We gaan dan daadwerkelijk zachtjes de heftigheid ervan in, zonder er echt in op te gaan. Door er ‘rustig’ (accepterend, omarmend) in door te dringen, neemt de heftigheid af. Ze openen zich. Vaak worden er dan spontaan relaties gelegd met ervaringen (vooral in termen van intense gevoelens en lichaamssensaties) uit je verleden. Beelden komen op.
Die heftige emoties blijken dan verbonden te zijn met delen van onszelf die ooit zo pijnlijk geraakt zijn, dat we ze ter bescherming diep teruggetrokken hebben. Delen die zich bijvoorbeeld niet geliefd, afgewezen, buitengesloten, vernederd, onbegrepen of verwaarloosd voelden. We noemen dit afgesplitste en weggedrukte kind-delen of weeskinderen.
Ze zijn verweesd, omdat daarbij de bewuste band met ons bewustzijn verbroken is. In neurologische zin: de verbinding vanuit onze prefrontale context, ons menselijke bewustzijn, met specifieke opgeslagen emotionele herinneringen in het limbische systeem (ons emotiecentrum) is gebroken. Soms flakkert die emotie vanuit ons onbewuste op. Dankzij een trigger (gebeurtenis, woord, beeld) dat ons vaag doet denken aan wat er diep in ons aan pijn is weggestopt. Dan worden we even dat teruggetrokken deel, en geeft ons menselijk zelfbewustzijn, dat wat er betekenis aan geeft, de emotie kan reguleren, even niet thuis.
De betovering verbreken
In zo’n sessie wordt die verbinding hersteld. Om te beginnen door herkenning en erkenning – “ja, dít leeft er in mijn diepte”. En in de zin van omarmen en troosten van deze gevoelens, van dit deel van ons. Het vragen om vergeving dat we het verwaarloosd en weggedrukt hebben. Dan kan de stromende verbinding met de essentie van dit teruggetrokken deel herstellen. Dit is heling.
Hoe voelt dat?
In eerste instantie kan het heel moeilijk zijn om de afdekkende secundaire angst in te gaan. Net als om de heftige zelfafwijzing vanuit schuld en schaamtegevoelens te trotseren. Zodra echter de oorspronkelijke primaire gevoelens daaronder toegelaten en omarmd worden, er mogen zijn, dan wordt de belastende betovering verbroken.
Er kunnen dan intense gevoelens van opluchting en ontroering bovenkomen, en ervaringen van diepe rust – Rusten in Zijn. We hoeven niets meer weg te drukken – zijn we hiervoor al die tijd bang geweest? Vaak is het niet te bevatten. Soms zijn er tranen van spijt dat we dit niet eerder gezien/ervaren hebben. Ook daar komen allerlei andere zachte en lichte emoties onder weg, zoals liefde, blijdschap, vertedering en compassie.
Vervolgens merken we dat Zijnskwaliteiten die met deze afgewezen delen afgezonken zijn en waaraan we zelf zo intens getwijfeld hebben, weer beschikbaar te komen. We mógen en kúnnen opeens weer levendigheid, verbeeldingskracht, vurigheid, moed, kracht, zachtmoedigheid, vrijmoedigheid, liefde etc. ZIJN. Als we werkelijk gaan staan in wat een diep zwart gat léék, dan merken we dat het gevuld is, met (toegedekte) essentie, ónze Essentie.
De brug: weggedrukte primaire emoties verstaan
De sleutel daartoe is het doorvoelen en op laten komen van de diepere spirituele betekenis van de primaire emoties die we ervaren. Wat hebben ze te zeggen? Richard Lazarus geeft in (hoofdstuk 9 van) zijn boek Stress and Emotion allerlei sleutels (“narratieven”) om ons te helpen begrijpen wat het teruggetrokken zelf ons te vertellen heeft. Hierop voortbordurend geef ik een paar voorbeelden:
- Woede: woede is de emotie die ons te zeggen heeft wat wèrkelijk belangrijk voor ons is en daarvoor op te komen. Als we het spoor van hitte in de woede volgen, dan komen we uit bij onze kern: dat wat in ons echt Essentieel is. En het verlangen dat vanuit liefde uit te leven in de wereld.
- Angst: is de intense ervaring van afwijzing of uitsluiting, ervaren als een afgeleide van doodsangst. Zijn we in staat de angst toe te laten, te verduren, dan blijkt datgene waar we bang voor zijn illusie te zijn. Deze dood is slechts een transformatie, een overgave aan wat er diep in ons leeft. Aan onze Zijnsgrond die onaantastbaar is (en verbinding maakt met alles wat er om ons heen is).
- Verdriet: is de emotie die ons helpt te verwerken dat we iets buitengewoon waardevols verloren hebben. We voelen het verlangen dat dat verlies niet nodig was, niet waar zou zijn. Zodra we ons verdriet en dat verlies accepteren herkennen we dat er pure liefde achter schuil gaat. En dat wat werkelijk essentieel is niet verloren is – het voedt ons slechts in een andere vorm.
Terug naar het gewone leven
Is eenmaal de betekenis gevende verbinding hersteld en de secundaire, onverwerkte emotie verwerkt, dan is het werk nog niet af. Er is slechts een eerste geitenpaadje aangelegd, en dat moet vaak belopen worden. Anders groeit het dicht en blijven we toch weer de vertrouwde snelweg opstuiven. Die van het (wegdrukken van) die vage gevoelens van onbehagen, onrust, gespannenheid, onzekerheid en prikkelbaarheid, chaos en ontreddering …
Dat doe je door je emotionele en lijfelijke intelligentie te blijven ontwikkelen – te blijven oefenen. En door te mediteren op datgene wat eronder vandaan komt. Je steeds opnieuw te verbinden met die verweesde kind-delen in jezelf.
Zeer behulpzaam daarbij, tijdens je traject, is om sessie reflectie verslagen te maken en opgenomen sessies na te luisteren. Sessies met dieptewerk naar je weeskinderen kan je altijd blijven gebruiken wanneer nodig, ter ondersteuning en herinnering.
Gaat het weer mis en schiet je weer uit de slof, wijs jezelf dan niet af. Onderzoek eerder liefdevol wat er gebeurde, wat er werkelijk gebeurde. Wees je weer lief voor het aangedane deel in jezelf.
Emoties in relatie
Dat kan echt lastig zijn. Vooral omdat die onbewuste emotie reactiepatronen óók verweven zijn geraakt met die van mensen om je heen. Je geliefde of je kinderen bijvoorbeeld.
Er zijn specifieke methoden beschikbaar om elkaar te helpen om die reactiepatronen bloot te leggen en vrij te maken. Ik denk daarbij op de eerste plaats aan Constructieve Communicatie (Chris Kersten) en Geweldloze Communicatie (Marshall Rosenburg).
De eerste (Zijnsgeoriënteerde) benadering is gericht op het elkaar helpen doorgronden en verwerken van ieders eigenlijke pijn, die in de woordenwisseling aangeraakt is. De tweede is er vooral op gericht elkaar te helpen verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen gevoelens. Deze te vertalen in Essentiële behoefte/verlangens en verzoeken naar de ander.
Elkaar in-relatie helpen met emotieregulatie
Stof genoeg voor een afzonderlijk artikel. Ik volsta hier met het benoemen van de volgende essentiële stappen:
- (H)erken je eigen spontane emotie als secundair (te heftig, te langdurig) – en neem er zelf verantwoordelijkheid voor. De ander is slechts trigger, de munitie is van jou en véél ouder. Dus zie af van beschuldigingen (jij maakt mij boos). Help jezelf eraan te herinneren dat je in principe van elkaar houdt en goede intenties hebt.
- Confronteer en troost jezelf dan, verbind je met het aangedane deel in jezelf en wees er zorgzaam voor. Wees betrokken en nieuwsgierig, wijs het niet af en projecteer het ook niet op de ander…
- Lukt het je partner (een keer) niet om op deze manier de eigen emotionele reactiepatronen ten positieve te keren? Wend je dan compassievol naar je partner, erken hoeveel pijn hij/zij ervaart en hoe spijtig dat is. Vermijd ontkenning, defensief gedrag, etc. Help hem/haar juist om boven water te krijgen wat er werkelijk getriggerd werd.
- En ondertussen ook dan: wees ook lief voor het eigen aangedane weeskind. Neem het bij de hand, druk het tegen je aan, betrek het erbij.
Vrijmoedigheid
Kortom, merk je dat je vaak geplaagd wordt door heftige emoties die je uit het lood slaan, mensen van je doen vervreemden? Of juist dat je emotioneel vlak of verkrampt bent? Dan weet je wat je te doen staat èn wat er op je wacht.
Realiseer je daarbij, dat emotieregulatie en -verwerking voor veel mensen, ook voor jou misschien, hard werken kan zijn. Hoe simpel het ‘op papier’ ook lijkt Zeker bij ADD, zeker tijdens heftig oude pijn triggerende periodes in je leven. De ervaring leert dat het dan buitengewoon kan helpen om je daarbij te laten begeleiden. In een setting die veiligheid en vertrouwen geeft. Om je vrij te kunnen voelen en woorden te vinden voor wat er in je leeft.
Dat is tegelijk het ultieme doel: je vrij te kunnen voelen om jezelf te zijn. Toe te laten wat er te voelen is. Uiteindelijk zijn gevoelens verbindend en verbinding is dat wat ons levensvreugde en zingeving biedt. Dat is uiteindelijk de essentie van Vrijmoedigheid. Vrij van gemoed zijn.
© Gerphil Kerkhof | april 2024
Tot slot
Verlang jij naar vrijmoedigheid – vrij kunnen zijn van belastende onbestemde gevoelens als onrust, ongeduld, onbehagen, prikkelbaarheid, vlakheid of onzekerheid? Komt daar ook nog eens ADD of ADHD bij? Wil je daar werk van maken, voor jezelf of met je partner? Zoek je daar begeleiding bij? Dan ben ik er graag voor je. Neem dan contact met mij op voor het maken van een afspraak voor een eerste sessie. Dat kan zeker ook heel goed online.
Je kunt ook eerst nog eens kijken op mijn pagina’s over mijn benadering van AD(H)D coaching of Relatiebegeleiding. Respectievelijk over de Queeste en hoe ik daar qua begeleiding concreet (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) invulling aan geef.
Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op de Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.
