Intimiteit, in al je kwetsbaarheid dichtbij en voor de ander kunnen zijn. Met je geliefde, met je boezemvriend of hartsvriendin. Zulke toegenegen nabijheid is iets waar veel mensen naar verlangen, en er tegelijk huiverig voor zijn. Zelfs binnen liefdesrelaties is innig met elkaar zijn vaak ver te zoeken. Vooral tussen man en vrouw, of ze nu vrienden of geliefden willen zijn, lijkt intimiteit een makkelijk te missen pad door een nevelig moeras.
Waarom is dat, waarom willen we zo graag van hart tot hart zijn en wat maakt het tot een uitdaging? En hoe voorkomen we dat we het moeras in gaan? Of beter: hoe veranderen we het moeras in een oceaan van ontmoeting en vriendschap? (H)échte vriendschap.
In dit artikel onderzoeken we intimiteit in relaties aan de hand van wat ik beschouw als de meest high risk/high reward vorm van vriendschap: tussen man en vrouw.
Intimiteit: waar gaat het over?
Intimiteit in vriendschap en liefde: een Bermuda-driehoek, waar palmen lokken en schepen vergaan. Wie wil er niet verdwalen?
“Je kunt geen nieuwe oceanen ontdekken als je niet de moed hebt om de kust uit het oog te verliezen.”
– André Gide –
Want als je eerlijk bent naar jezelf, dan leeft in ieder van ons een verlangen om emotioneel dichtbij betekenisvolle anderen te zijn. Genegenheid te voelen, blij zijn met elkaar, onszelf voor anderen te openen en weten dat dat wederzijds is.
Daarnaast gaat er, nog dieper, ook een spiritueel verlangen achter schuil. Het zielsverlangen om steeds meer (echt bij) onszelf te zijn, zoals we bedoeld zijn. Onszelf daarbij ook te bevrijden van het gevoel afgezonderd, apart te zijn. Door ons diep te verbinden, met de ander, met het Zijn. Het transformerende, transcendente dat er sluimert in intimiteit met een andere ziel. Of dat nu een vriend is of een geliefde.
Tussen vrees en verlangen
Tegelijk is dat spannend. Het raakt aan je kwetsbaarheid, prikkelt onzekerheid en zelftwijfel. Het verleidt je om jezelf te overstijgen … of te verliezen. Verleid je tot gevoelens die misschien sterker zijn dan jezelf, in richtingen die je niet wil. Hoe ga je met de krachten van aantrekking (en afstoting) om?
Om deze vragen te beantwoorden is het belangrijk om te kijken wat intimiteit werkelijk betekent. Wat het tot een wonderlijk diepmenselijk mechanisme maakt, dat zo krachtig – en soms rampzalig – bijdraagt aan onze menswording.
Vriend en Fri-unt
De basis van wat intimiteit is ligt eigenlijk al in het woord vriendschap besloten. Wat dat betreft zit er zoveel wijsheid in onze taal.
Ga maar na: vriend is etymologisch gesproken het onvoltooide deelwoord van vrijen, in de betekenis van liefhebbend. Het voert terug op Oudgermaanse varianten als fri-unt en frij-ond. Denk daarbij aan de Germaanse liefdesgodin Freia. Van dezelfde stam – fri – zijn ook onze woorden vreugde en vrede afgeleid. Maar ook: vrij, vrij-zijn. Dus:
In vrede en vreugde – van en bij jezelf zijn – terwijl je de ander toegenegen bent.
Echt bij elkaar – intiem zijn – is dan: emotioneel en spiritueel dichtbij een ander kunnen zijn en blijven, zonder je vrijheid, het contact met jezelf te verliezen. Het vraagt daarmee ook de bereidheid om intiem – en steeds intiemer – te zijn met jezelf, met je eigen kwetsbaarheid. Jezelf bloot durven geven naar jezelf toe. Jezelf in je kwetsbaarheid omarmen. Goede vrienden zijn met jezelf.
Intimiteit als systeem
David Schnarch, schrijver van de vaker in mijn artikelen aangehaalde klassieker Intimacy & Desire, omschrijft intimiteit als een systeem. En dat is het ook. Vanuit mijn optiek zou je het kunnen zien als een driehoek: de “Bermuda-driehoek” van Intimiteit.
Met als hoekpunten:
- Genegenheid – de aantrekkende, affectieve kracht van liefde/vriendschap; betrokkenheid, zorg, waardering en respect voor elkaar;
- Nabijheid – het vermogen elkaar fysiek, emotioneel en spiritueel nabij te zijn, in alle warmte en kwetsbaarheid;
- Eigenheid – daarbij intiem met en aanwezig bij jezelf te blijven; eerlijk en oprecht jezelf zijn, precies zoals je bent; jouw persoonlijke kleur gevend en ruimte innemend.
Het is een DELTA – een dynamisch systeem dat zich, gaandeweg ons leven en naarmate onze vriendschap/liefde langer duurt, verder ontplooien kan. En ons leven verandert, transformeert.
Man-vrouw vriendschap
Laten we dit systeem nader in kaart brengen aan de hand van misschien wel de meest uitdagende relatie die er is (voor hetero’s): een intieme, hechte vriendschap tussen man en vrouw.
De insteek is, dat zo’n relatie niet alleen mogelijk is, maar ook buitengewoon plezierig en verrijkend kan zijn. De vraag is eerder: hoe dan?
Zowel het leven van mijn vrouw als van mij is doorspekt met vriendschap. Juist ook met man-vrouw vriendschappen. We weten van onszelf en van elkaar hoe bijzonder, fijn en verrijkend die kunnen zijn. Respecteren en vertrouwen elkaar daarin. Naarmate we ouder en wijzer worden, groeit elk van ons in het kunnen laten verdiepen en genieten van dergelijke vriendschappen. Zo kleurt ook onze liefde op door de vriendschappen die wij aangaan.
Genegenheid
Het verlangen nader tot elkaar te komen begint natuurlijk bij wederzijdse genegenheid. Genegenheid als: gevoelens van liefde en betrokkenheid. Genegenheid kan vele kwaliteiten hebben. Vriendenliefde en kameraadschap, romantische liefde, ouderliefde. Maar ook daarbinnen heeft zij allerlei schakeringen, zoals trouw, betrokkenheid, zorgzaamheid, waardering en respect voor elkaar. Ik zie genegenheid als kleur – het kleurt je relatie en kleurt ook je leven.
Die kleur krijgt zijn grondtoon door wie je bent. Voor mij heeft vriendschappelijke genegenheid een kleurenspectrum van oranje-geel tot frisgroen. Naar vrouwen toe misschien wat meer neigend naar oranje, naar mannen toe meer lichtgroen. Het maakt mij vrolijk, maakt dat ik mij thuis en welkom voel. Ik ervaar het als een warme ochtendzon op een nog koele lentedag, die tintelt op mijn huid.
Nabijheid
Naarmate de genegenheid groeit, groeit ook het verlangen elkaar nabij te zijn. Niet alleen elkaar vaker opzoeken, maar ook jezelf steeds meer openen voor elkaar. Er groeit een band. Die band die doet iets met je gevoelens van genegenheid voor en vertrouwdheid met elkaar.
Bovendien heeft het een merkbaar effect op je algehele geluksbeleving en mentale veerkracht. Neurologisch leiden betekenisvolle affectieve relaties namelijk tot een langdurig hogere productie van het bonding- (ook wel: knuffel-) hormoon oxytocine. Een stofje dat we nodig hebben om te kunnen leven. Zonder oxytocine zouden we wegkwijnen. Kortom, een stofje waar we juist in stressvolle tijden, zoals nu met corona, niet genoeg van kunnen hebben.
Met een grotere toevloed van oxytocine komt heel je genegenheidspalet op een hoger trillingsgetal – krijgt een intensere kleurdiepte. Was eerst jouw oranje-geel nog een beetje flets, nu krijgt het steeds meer kleur. Dat niet alleen, al je relaties krijgen meer kleur, als je je voor meer intimiteit openstelt.
Hoe ontwikkelt zich intimiteit?
Intimiteit ontwikkelt zich vanuit het plezier om samen te zijn. Ik voel dat als een enorme blijheid als ik een hartsvriendin van mij weer ga zien. Het is ook merkbaar in de humor en het met elkaar dollen als ik met mijn beste mannenvrienden ben. Dat prikkelt en geeft energie, net als het samen dingen doen die elk van ons energie geven. Of dat nu wandelen of fotograferen is, bier drinken of filosoferen over het leven.
Twee vormen van intimiteit
De intimiteit groeit als je steeds meer van jezelf met de ander deelt. Daarin ook kwetsbaar kunt zijn. Door jezelf meer en meer in te brengen ontstaat èchte intimiteit.
Jezelf inbrengen kan op twee manieren, leidend tot twee vormen van intimiteit. In de terminologie van de eerder genoemde David Schnarch (Intimacy & Desire) zijn dat:
- Other-validated Intimacy – door de ander bevestigde (te bevestigen) intimiteit
- Self-validated Intimacy – vanuit jezelf bekrachtigde intimiteit
Door de ander te bevestigen intimiteit
Nabijheid groeit in eerste instantie dankzij ‘other-validated intimacy’. Zij dient het naar elkaar toegroeien en het winnen van onderling vertrouwen – en zelfvertrouwen daarbij. Daarvoor is het belangrijk om bevestiging te krijgen in wie je bent, geaccepteerd te worden door (en indien nodig: troost en zorg te krijgen van) de ander.
Schnarch stelt dat other-validated intimacy ten dienste staat van het ‘reflected sense of self’. Een zelfbeeld dat ontleend is aan hoe we (willen) overkomen op de ander. Als we onzeker zijn over onszelf, niet echt in contact met onszelf, dan identificeren we ons voor een (belangrijk) deel met hoe de ander ons (zou kunnen) zien. Dat is een wankel zelf, dat zich graag laat stutten en bevestigen.
Mind-mapping
Instrumenteel daarvoor is het vermogen je af te stemmen op wat er bij de ander leeft, hoe de ander is en reageert. Dit in ons ingebouwde vermogen wordt mind-mapping wordt genoemd.
Bij other-validated intimacy zal je, gebruikmakend van dit vermogen, je zelfonthulling zó afstemmen op wat je bij de ander vermoedt (aan idealen en verwachtingen omtrent jou), dat je een optimale ‘bonding’ realiseert zonder je ècht kwetsbaar te maken. Hoe spannend en onzeker dit ook zal blijven, want mind-mapping is en blijft een ruis- en interpretatiegevoelig proces.
Wederkerigheid
Een tweede kenmerk van other-validated intimacy is, dat zij daarbij wederkerigheid nodig heeft. Dat de ander verwacht wordt in ruil ook zijn of haar binnenwereld te delen. Dat vergroot het vertrouwen, doordat de balans hersteld wordt. Gedeelde kwetsbaarheid voelt minder kwetsbaar. Wederzijdse door de ander te bevestigen intimiteit is voorwaardelijk om de onderlinge band te laten groeien.
De meeste vriendschappen zullen qua intimiteit op dit niveau blijven. Je kunt immers niet met iedereen hartvriendin of boezemvriend worden. Echt intieme vriendschap is bijzonder selectief. Tegelijk mag het hebben van een netwerk aan gewoon fijne vrienden om je heen niet worden onderschat. Vrienden met wie je het gewoon heel prettig en plezierig hebt, met wie het vaak ook heel inhoudelijk inspirerend en leerzaam kan zijn.
Ontboezemingen
Juist met zo’n warme kring van vriendschap om je heen kan het zo maar opeens gebeuren dat je met iemand een stap verder gaat. Dat het tot ‘ontboezemingen’ komt. Elkaars hart gaat raken. Dat kan het bijzondere moment zijn, omdat je langzaam hierheen gegroeid bent. Of omdat je de drang hebt elkaar nóg nader te komen.
Immers, als je in plezierig bij elkaar zijn en (incidentele) other-validated intimacy blijft hangen, dan blijft je toch nog een beetje op veilige afstand. Je eigenheid en echte kwetsbaarheid ten opzichte van elkaar blijven deels verhuld. Is er nog niet echt “skin in the game” – èn blijft een diep verlangen onvervuld. Op zo’n moment voelt het ook als een open gaan – naar de ander, in jezelf, in je vriendschap naar elkaar. Een zeldzaam moment, dat met ontroering komt. Zeldzaam, want (h)echte intieme vriendschap is, zoals gezegd, selectief.
Wat is dat dan dat er gebeurt in zo’n moment van ontboezeming? Ik noem dat ‘verankering in je eigenheid’.
Verankering in Eigenheid
“Skin in the game” en echte groei in intimiteit vraagt een derde factor: eigenheid. Je unieke zelf inbrengen, jezelf zijn, vanuit je hart, met alle gevoelens die je in je hebt. En niet onbelangrijk: ongeacht wat de ander daarvan mag denken. Precies zoals je bent. Op het gevaar af. Een moment waarop karakter wordt getoond.
Door eigenheid wordt je nabijheid echt. Wordt je genegenheid gegrondvest in wie jij bent, welke kleur jij aan je liefde en vriendschap kunt geven, en in hoe jij van betekenis kan zijn voor de ander. Natuurlijk is dit spannend, roept dit zelftwijfel op, maar de beloning is er ook naar. Juist vertrouwen-in-vriendschap opent een deur om jezelf op een andere manier te leren kennen. Te groeien in wie je bent, daarbij en daarmee ook de ander uitnodigend om echt en authentiek bij jou te zijn.
Instrumenteel om in-relatie in eigenheid (en nabijheid) te groeien is die andere vorm van intimiteit, die Schnarch ‘self-validated intimacy’ noemt. Intimiteit vanuit een zich vormend ‘solid sense of self’. Hoe wankel dat in het begin ook mag zijn, wèl staand op eigen benen.
Vanuit jezelf bekrachtigde intimiteit
Bij self-validated intimacy interacteer je met de ander puur vanuit het verlangen jezelf te laten zien zoals je bent. En er dito voor de ander te zijn. Niet gericht op bevestiging of troost, maar vanuit het verlangen helderheid te brengen naar elkaar en helderheid te brengen in jezelf. Elkaar zo echt te ontmoeten – ook waar het lastig is.
Self-validated intimacy snijdt aan twee kanten:
- het draagt bij aan een groeiend zelfbewustzijn en jezelf kunnen zijn, in al jouw complexiteit en persoonlijkheid, en aan het gevoel echt van betekenis te kunnen zijn voor ieder ander en de wereld;
- het draagt bij aan een zich intens verdiepende band tussen jou en de ander, wat enorm bijdraagt aan je geluk (dankzij een toevloed van gelukshormoon oxytocine in je lijf) en stabiliteit in je leven.
Bovendien dragen hechte vriendschappen bij aan jouw vermogen om ook in je romantische liefde thuis self-validated intimacy te verwerkelijken. Deze vorm van intimiteit is veelal een – risicovolle en (zelf)twijfel want individualiteit zaaiende – uitdaging in de romantische liefde. Een die pas later in de relatie (veelal na een crisis) aangegaan wordt (moet worden). Dan vormt de intieme vriendschap een ideale speeltuin om je hierin te vormen – en te begeleiden en steunen.
Er echt voor elkaar zijn
Er zijn twee belangrijke manieren waarop self-validated intimiteit rechtstreeks bijdraagt aan een verdieping van je vriendschapsrelatie:
- Elkaar helpen te groeien tijdens emotionele momenten in je leven;
- Je relatie zelf tot onderwerp maken
Om met het eerste te beginnen: het lijkt zo vanzelfsprekend dat je, als je het moeilijk hebt in je leven, je je twijfels, onzekerheden en kwetsbaarheid met elkaar wil delen. Maar zo vanzelfsprekend is dat vaak niet. Het vraagt dat je je daarvoor juist over je onzekerheid moet zetten. Groeien in vertrouwen in jezelf en de ander. Hoe lastig dat ook kan zijn. Die stap zetten is al groeien in je vermogen tot intimiteit.
Hoe langer je vriendschap duurt, hoe meer er van zulke momenten zullen zijn. Iedereen maakt immers wel tijden mee waarin je een dierbare verliest, relaties verbroken worden, ontslag, faillissement of burn-out overkomt, ziek wordt. Hetzelfde geldt voor blije (maar evengoed spannende) situaties, zoals een nieuwe liefde in je leven, de geboorte van je kinderen, een nieuwe baan.
Jezelf helpen begrijpen
Self-validated intimacy betekent dan, dat je je openstelt voor je vriend(in), voor gezamenlijk onderzoek dat confronterend en lastig kan zijn, maar buitengewoon helpend. Die je helpt om je emoties onder woorden te brengen, wat op zich al troostend en verzachtend is. Je zo in staat stelt om jezelf beter te begrijpen, situaties te accepteren of keuzes te maken.
Self-validated intimacy betekent ook dat je bemerkt als je vriend(in) ergens mee zit, en dat helpt ter sprake te brengen. Langs precies dezelfde lijnen, vermijdend dat je de gevoelens van de ander afwijst, relativeert of overstemt met jouw ongevraagd advies. Dat zijn of haar durf om de meest intieme zieleroerselen met jou te delen, beloond wordt met oprechte meelevendheid en vertrouwen.
Juist M/V vriendschap hebben hier een toegevoegde waarde, omdat je vriend(in) juist een vrouwelijke (of mannelijke) kijk op jouw situatie, leven en gevoelens kan geven. Vrouwen en mannen verwerken emoties immers anders, psychisch èn neurologisch, beleven situaties anders. Kunnen zich vaak lastig zelf in het andere geslacht verplaatsen.
Dat mannen moeite hebben met het herkennen van emoties van vrouwen, daar is nu ook wetenschappelijke onderbouwing voor. Judith Brouwer – De Groene, 2013.
Het in vriendschap aanreiken van een ander – vrouwelijk of mannelijk – perspectief op waar je mee zit kan dan verrijkend en verhelderend zijn. Denk alleen al eens aan hoe anders je met de vriend(in) over je romantische relatie thuis kunt praten.
Je relatie waarderen
Een tweede krachtig – en relatie bekrachtigend – voorbeeld van self-validated intimacy is het met elkaar ter sprake brengen van hoe je je vriend(in) en vriendschap ervaart, wat zij voor je betekent. Je waardering en gevoelens uitspreken naar elkaar werkt verdiepend en bestendigend. Juist omdat het ook kwetsbaar is. Je geeft jezelf bloot naar de ander – en (riskant) dwingt de ander zich ook bloot te geven.
Meer intimiteit is ook spannend
Naarmate de vriendschappelijke intimiteit groeit gebeurt er iets paradoxaals. Enerzijds groeit het wederzijdse vertrouwen, het vertrouwen om echt gewoon jezelf te zijn, ook in je kwetsbaarheid. Anderzijds zal je ook steeds meer van jezelf willen en moeten laten zien. Dat kàn spannend zijn, ook als je niet bewust onzeker bent over jezelf. Het kost moed om meer en meer je eigenheid in te brengen. Jezelf bloot geven naar de ander – en jezelf.
Daar komt nog een dimensie bij als je vriend(in) tot het geslacht behoort waarvan je reptielenbrein zegt dat je er ook seks mee zou kunnen hebben.
Aanraken
Er zal bijvoorbeeld, naarmate er meer genegenheid en nabijheid met elkaar ontstaat, van nature een groeiende drang voelbaar zijn om elkaar aan te raken. Na een intiem gesprek zal je geneigd zijn elkaar voor het eerst te omhelzen. Bij begroeting en afscheid worden je knuffels warmer. Je zal elkaar vaker even aanraken tijdens jullie gesprekken. Misschien zou je graag elkaar even bij de hand willen nemen. Elkaar in de ogen kijken.
Aanrakingen die je golven van het knuffelhormoon oxytocine bezorgen. Een stofje in je brein die betrokken is bij het doen groeien en bestendigen van langdurige liefdevolle relaties.
Meegaan in dat verlangen zou dan ook buitengewoon prettig voor je kunnen zijn, als je niet te zeer geremd of verlegen bent. Het kan ook extra verwarrend zijn, vooral als je een man bent. Wij mannen, zeker in een meer afstandelijke cultuur als de onze, zijn van jongs af aan terughoudend gemaakt om affectie fysiek uit te drukken. Aanraking is voor ons deels geformaliseerd tot rituelen als een handdruk of drie luchtkussens. En voor de rest behoorlijk geseksualiseerd en ingeperkt tot het domein van romantische liefde en seks.
Dat is nogal een verarming. Maar ook dus verwarrend – verwarrend richting het seksuele.
Aantrekkingskracht
Dan kan een M/V vriendschap, waarbinnen onbevangen natuurlijke aanraking een plaats krijgt, juist heel bevrijdend en fijn zijn. Om daarvan te kunnen genieten zijn dan wel drie (en eigenlijk vier) dingen nodig:
- Jezelf vrij maken van taboes, beperkende overtuigingen in jezelf en je omgeving, cultuur, met betrekking tot onschuldig-liefdevolle aanraking.
- Steeds afgestemd te blijven op elkaar en op wat zuiver is in een vriendschappelijke relatie. Past binnen wederzijds vriendschappelijk respect en vertrouwen.
- Tegelijk niet ontkennen dat er ook bij M/V vriendschap sprake kan zijn van een zekere seksuele aantrekkingskracht – en dat die er best mag zijn. Zo werkt je reptielenbrein gewoon. Het hangt er maar vanaf wat je ermee doet. Die aantrekking erkennen stelt je in staat om ermee om te gaan – en gewoon van elkaar te genieten, als M/V vrienden.
Of zoals deze jonge vrouw schrijft over haar M/V-vriendschappen:
“Ik denk juist dat die aantrekkingskracht de vriendschap iets extra’s geeft. Want nee, ik kom niet in mijn zondagse kloffie opduiken, en ja, ik zorg er wel voor dat mijn haar net wat beter zit dan anders. En so do they.
En dat maakt het leuk. Ik doe mijn best, laat mijzelf van mijn beste kant zien. Het is eigenlijk een soort daten zonder de ongemakkelijkheid en een relatie zonder het gezeik. Het flirten is onschuldig, de gesprekken relativerend en de discussies ronduit grappig.” Bron: Esquire, 2017
Intense gevoelens
De vierde verwarrende factor zijn de bijbehorende gevoelens van affectie, die best intens kunnen zijn. Juist bij M/V vriendschappen, omdat deze wederzijdse gevoelens, meer dan tussen seksegenoten, aangedreven worden door hetzelfde (knuffel) hormoon als bij aanraking vrijkomt: het al herhaaldelijk eerder genoemde oxytocine.
Dit draagt niet alleen bij aan bestendiging van de onderlinge genegenheid, maar bezorgt mensen daarbij óók een algeheel gevoel van gelukkig zijn en vrolijkheid. Dat kan euforisch maken – een extreem gevoel van vreugde geven.
Dit geldt eens te meer voor mensen die toch al gevoelig en emotioneel zijn. Bijvoorbeeld makkelijk ontroerd en geraakt worden. Dan komen we op het punt, waarop het opnieuw mis kan gaan in de M/V vriendschap.
Verliefdheid?
Oxytocine is ook in het spel bij verliefdheid – een gemoedstoestand die qua intensiteit kan lijken op wat M/V vrienden bij vlagen kunnen voelen. Dat kan dus verwarrend zijn, met allerlei consequenties.
Het is dan ook belangrijk om eerlijk te zijn naar jezelf, open naar de ander en eigenwijs naar ieder ander over wat je voelt. En jezelf of de ander niet te makkelijk te labelen als ‘verliefd’. Dat zou je terughoudend kunnen maken in het genieten en ontwikkelen van je vriendschap. Of je leven zelfs op de kop kunnen zetten.
Verliefd of niet?
Realiseer je, dat er bij verliefdheid nog heel wat meer signaalstoffen in het spel zijn, zoals dopamine, vasopressine, adrenaline, endorfinen en testosteron. Het opvallende is dat deze cocktail juist de productie van oxytocine – en daarmee de grondtoon van ontspannen blijmoedigheid – deels teniet doen. Daar komt een zekere bewustzijn-verlagende roes en stress voor in de plaats.
“Het lichaam reageert bij verliefdheid hetzelfde als bij gevaar. Het krijgt signalen dat er ‘iets’ aan de hand is. De pupillen worden wijder, het hart klopt sneller, je barst van de energie, gaat rillen en het zweet breekt uit.” Aldus hoogleraar Jan Hindrik Ravesloot (zie hier). Verliefdheid gaat dan ook typisch met stress gepaard.
Reality-check jezelf
Je hoeft geen bloedonderzoek te doen om te weten of je verliefd bent of niet. Ga bij jezelf na of wat jij voelt tot de symptomen van verliefdheid hoort (voor een volledig overzicht: kijk hier). Zoals:
- Als je je tussen jullie ontmoetingen door gelukkig voelt met elkaar en met blijdschap uitkijkt naar de volgende keer dat je elkaar ziet – dan is er niets aan de hand. Ben je echter gespannen, krijg je geen hap meer door de keel en voortdurend in gedachten bij de ander en hoe hij/zij over jou zou voelen, dan is die verliefdheidscocktail in het spel en ben je verliefd;
- Als je tijdens jullie ontmoeting ontspannen bent naar elkaar toe, helder in je hoofd en betrokken bij elkaar, maar ook bij jezelf, dan is er ‘niets’ aan de hand. Vooral niet als je af en toe, zoals gewoonlijk, er ook even niet met je hoofd bij bent. Betrap je je er echter op dat je stottert, je hoofd druk bezig is en tegelijk overdreven gefocust bent op de ander, dan ben je hoteldebotel.
- Als je je relatie ervaart als algeheel verrijkend voor je leven en ook andere relaties – en je je in het algemeen gelukkiger en liefdevoller voelt, dan is het mooi zo. Als wat je voelt maakt dat andere relaties eronder lijden (of op zijn kop zet), dan is er wat meer aan de hand.
En dan nog: hoe erg kan het zijn?
Ook als jezelf of je vriend(in) verliefd lijkt te zijn, is er nog geen man over boord. Als je het kunt hanteren zonder dat de ander er iets van hoeft te merken – just deal with it. Het kan ook zo maar overgaan.
Is het niet te hanteren of merk je dat je vriend(in) met dergelijke gevoelens worstelt: heb het er dan over op een vriendschappelijke manier. Wijs de ander niet af, deins ook niet ‘ongemerkt’ terug (als dat al zou kunnen). En vooral: verbreek de relatie niet met drogredenen of plotseling verdwijnen. Dat is zinloos wreed naar jezelf en naar de ander. Help elkaar juist om ermee om te gaan: ook dat is self-validated intimacy.
Besef, dat een M/V hartsvriendschap door zoiets juist kan groeien. Dat zo’n vriendschap minstens even waardevol kan zijn als een romantische liefde – en je leven veelal minder op de kop zet, eerder verrijkt. Dus wees zuinig op elkaar en op wat je met elkaar hebt.
De spirituele dimensie van intimiteit
Uiteindelijk, als je in je relatie maar lang genoeg gegroeid bent in genegenheid, nabijheid en eigenheid. Je elkaar maar lang genoeg in de ogen en de ziel gekeken hebt. Dan kan je op een punt komen waarop je je realiseert dat je jezelf op een veel diepere, spirituele laag tegenkomt. Je in je vriend(in) tegelijk diep in je eigen ziel gekeken hebt.
De spirituele betekenis van een intieme vriendschap met een betekenisvolle ander is, dat je diepste kwetsbaarheid zichtbaar en voelbaar wordt. In het contact met de ander, in jezelf. Dat kan schrikken zijn, als dat jouw Ramp is. Bijvoorbeeld het onderkennen van een fundamentele onzekerheid of angst voor controleverlies, afgewezen of verlaten te worden. Neem dat dan aan als een geschenk, als een unieke spirituele opening om samen door te gaan.
Het kan ook meteen een ticket tot jouw Zijnsdimensie zijn: het open gaan van een al lang in jou sluimerende Zijnskwaliteit. Een kwaliteit die uitstraalt op alles: wie jij bent, je leven, al je andere relaties.
Universele liefde
Zo opende zich bij mij, in mijn vriendschap met L., een nieuwe dimensie van liefde: universele Liefde met een hoofdletter L. Dat openen voelde voor mij als een intense blijheid, en tegelijk deed het mijn hart soms zo opzwellen dat het letterlijk pijn deed. Dat maakte het aanvankelijk ook verwarrend voor mij en haar. Verwarringen als hierboven beschreven.
Tot ik mij realiseerde dat deze kwaliteit mijn hele Zijn en leven extra glans gaf. Alsof ik opeens naast oranje en groen ook infrarood kon zien, als een tintelende zweem over alles heen. En dus ook de kleur en intensiteit van al mijn relaties verdiepte. Het bleek ook een kwaliteit die mij hielp om mij nog dieper (maar ook makkelijker) te verbinden met het Zijn en het proces van mijn cliënten.
Zo ver kan liefde en vriendschap je voeren, zodra je je hart echt voor elkaar open zet.
Blij-moedig ontluiken
Het mag inmiddels duidelijk zijn, dat er voor intimiteit in “fri-unt”-schap durf nodig is. De moed om je onzekerheden en kwetsbaarheden te onderkennen. Daarbij te mogen twijfelen en aarzelen van jezelf. En tòch het vertrouwen te vinden daar dóór en overheen te springen – terwijl je uitreikt naar het hart van de ander. Het hart hebben om jezelf echt in de ogen te kijken, weerspiegeld in de ogen van de ander. Dat vraagt zelfbewustzijn – hoe paradoxaal dat ook mag klinken. Self-validated intimacy.
Toch, telkens als jij of de ander zichzelf overwonnen heeft, dan is daar blijheid. Een blij-moedig ont-moeten en ont-luiken. Telkens weer.
© Gerphil Kerkhof | januari 2021
Tot slot
Innige nabijheid kan jezelf en je vriendschap ook op scherp zetten. In de woorden van David Schnarch een ‘man-making machine’ zijn, van een vergelijkbare spirituele impact als intimiteit in een liefdesrelatie. En dus ook je hart breken. In een vervolg op dit artikel – Innigheid als je hart breekt in vriendschap – tasten we, twee jaar later, deze diepere (af)gronden van de innige m/v vriendschap nader af.
Hoe dan ook, jezelf op een diepgaande manier verbinden met een betekenisvolle ander vraagt Zelfbewustzijn. Dat is allereerst: vrienden zijn met jezelf, jezelf kunnen zijn in verbondenheid. Zelbewustwording is de kern van wat Zijngeoriënteerde therapeutische begeleiding beoogt.
Wil jij ook groeien in je vermogen er echt voor jezelf èn bij de ander te zijn? Dan ben ik er graag voor je. Maak gerust eens een afspraak voor een kennismaking – of spring meteen in het diepe met een eerste sessie. Het zal je goed doen.
Benieuwd wat ik verder zoal geschreven heb over relaties? Kijk dan eens hier. Het is beslist niet alleen relevant voor mensen met ADD! Wil je geen artikelen van mij missen, schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief.
