Wil je op reis naar binnen – groeien, helen? In Zijnsgeoriënteerde therapie? Dan is het essentieel gaandeweg te werken aan je geestelijke (veer- en verander-) kracht.

Er komt nogal wat in beweging. Energetisch gaan je hart, buik en bekken open – het leven wil weer stromen. Tegelijk komt er meer rust in je hoofd. Zo lijkt het, maar onder je schedeldak verandert je neurologie. Nieuwe verbindingen ontstaan, andere worden bekrachtigd, weer andere ‘slapen in’.

Jezelf hierin ondersteunen, tussen de sessies door, verdiept en versnelt je proces. Helen is immers een werkwoord! Dat vraagt zelfzorg – krachttraining voor de geest.

 

Watskeburt?

Jezelf bevrijden, groeien – dat vraagt kracht: er steeds krachtiger voor jezelf kunnen zijn. Dat vraagt zelfbeoefening en zelfzorg, juist ook tussen de sessies door. Waarom dat zo is?

Zijnsgeoriënteerde sessies hebben een diepgaande uitwerking op je. Of we nu aan de slag gaan met je burn-out, werken aan wat er dan in je vrij komt … Of als je het trauma aangaat dat ten grondslag ligt aan je ADD. Wat je ook belast, je Queeste voor Heling is een krachtsinspanning, want:

  • Teruggetrokken angstige, verdrietige en woedende (kind)delen in je komen omhoog. Glippen uit het weeshuis – reiken naar jouw armen;
  • In je omarming omsluit en ontsluit je de belofte die met hen begraven werd – de Zijnskwaliteiten die met hen teruggetrokken werden. Je zachtmoedigheid, kracht, liefde, rust;
  • Je hart, buik en bekken openen zich – voor jezelf, je gevoelens, je essentiële verlangens, de ander;
  • En in je hoofd worden nieuwe zenuwverbindingen gelegd, naast de snelwegen van beperking, zelfverwijt en stagnatie. Geleidelijk raken de laatste in onbruik – en slapen in. We noemen dat neuroplasticiteit.

Er komt een proces komt op gang, dat met horten en stoten kan gaan, met soms de ‘nodige’ terugslag (waarover een apart artikel, Terugslag – en toch moedig voorwaarts!). Een proces dat je zelf actief kunt ondersteunen tussen de sessies door. Moet ondersteunen om die nieuwe verbindingen en patronen in te laten slijten. Om gaandeweg te werken aan een levensinstelling en ‘mindset’ (lees mijn artikel daarover) om, wat er ook gebeurt, dóór te kunnen zetten. En de veranderingen ook daadwerkelijk te laten landen in je leven. Waarom dat nodig is en hoe je dat kunt doen, daar gaat dit artikel over.

Herstelde verbindingen

De kern is dat je tijdens sessies in contact komt met delen in jezelf waarmee je het contact verloren hebt.

Enerzijds betreft het (kind)delen – ‘weeskinderen’ – die het moeilijk hebben (gehad). Die bevroren en weggestopt zijn geraakt, in vergeten hoekjes van je ‘middenhersenen’, je limbische systeem. Daar toch voortdurend getriggerd worden, dan onbewust weer even tot leven komen, zonder dat je daar ooit de vinger op kunt leggen. Simpelweg omdat ze afgeschermd zijn door allerlei laagjes van pijn en weerstand. Deze maken het bijna onmogelijk om er op eigen kracht bij te komen, laat staan er doorheen te gaan. Dat contact zal dus eerst pijnlijk, maar uiteindelijk liefdevol en helend zijn.

Anderzijds betreft het je persoonlijke Zijn. Deels met Zijnskwaliteiten van jezelf waaraan je fundamenteel bent gaan twijfelen. Dusdanig dat je ze niet meer meteen herkent. Zodra die herkenning er is komen ze vrij. Herstel je het contact met een stukje van je ware natuur, je “Boeddha natuur”, je Essentie. In andere sessies werken we meteen met je Essentie, in de gedaante van ‘de Gestalte’, of als een herkenbare bezieling in jezelf.

Zodra dergelijk contact gelegd wordt komt er een proces van zelfbevrijding, integratie en heling op gang. Verbinding. Daarbij komt ook voelbaar energie vrij. Tegelijk komen neurologische veranderingen op gang. Dit laatste maakt gebruik van het natuurlijk aanpassingsvermogen van je hersenen: neuroplasticiteit. Een vermogen dat mensen – hoewel afnemend naarmate je ouder wordt – tot op hoge leeftijd behouden (en  onderhouden kan worden).

Neuroplasticiteit

De belangrijkste vorm van neuroplasticiteit is die waarbij nieuwe paden (zenuwbanen) aangelegd – of oude in vergetelheid geraakte paden hersteld worden.

Allereerst tussen je prefrontale cortex en je limbische systeem. Tussen aan de ene kant je dagbewustzijn: je vermogen om te verwerken, woorden en zin te geven. En anderzijds de (vaak belastende, pijnlijke en beperkende) lichamelijke en emotionele herinneringen en reactiepatronen die zich diep in je afspelen.

Ook delen in je brein en geest die betrekking hebben op je zelfbeeld en je manier van omgaan met en kijken naar jezelf, worden aangeraakt. Met inbegrip van centra die je in staat stellen je mentale staat te monitoren. Te schakelen ook, van de ene in de andere staat (zoals: de Handelende-, Voelende- en Zijnsstaat). Er komt lucht en ruimte bij, er ontstaat meer en meer vrij (zelf)bewustzijn.

Verder vooral ook tussen je Mediale cq. Orbito Frontale Cortex (mPFC; OFC) en je Posterior Cingular Cortex (PCC, ook wel Achterste Pariëtale Schors). Samen vormen zij de kern van het “Default Mode Network”, dat als het ware een update krijgt. Zo wordt er (ruim) baan gemaakt voor het indalen van meer Spirit, bezieling.

Neurowetenschappelijke voetnoten

De neurologische werkzaamheid van psychotherapie, waar het het aangaan van (‘zakendoen’ met) weggedrukte emoties betreft, is voldoende gestaafd vanuit de Limbische Verklaring. Zie het werk van Marten Klaver en mijn artikel Burn-out – de limbische verklaring daarover.

Voor de neurologische impact ervan op spiritueel/bewustzijnsniveau m.b.t. OFC en PCC, die deels nog theoretisch is, verwijs ik graag naar mijn artikel over burn-out als spirituele crisis (PCC). Lees daarnaast vooral ook ADD en de kracht van Unfocus (2) en tot slot Creativiteit en ADD (m.b.t het default mode netwerk en het specifieke belang bij ADD).

En niet te vergeten, het werk van Gabor Maté (Het Verstrooide Brein). Over hoe trauma, neurologie en (emotioneel, spiritueel) bewustzijn met elkaar samenhangen. Een samenvatting daarvan tref je aan in mijn artikel Echte aandacht.

Het belang van zelfbeoefening

Hoe langer de stroompjes stromen door deze nieuwe verbindingen, hoe dieper de bedding ervan ingesleten wordt. Daarom laat ik je tijdens zo’n sessie zo lang en intens mogelijk in en bij die gevoelens, energie en kwaliteiten blijven. Diep in de Voelende Staat (zie ook het artikel van mijn collega therapeute Maurien Meijlis hierover), zo mogelijk in de Zijnsstaat.

Daarmee ben je er alleen niet. “If you don’t use it, you’ll lose it”, dat geldt zeker voor deze nieuwe of herstelde verbindingen. Om je neuroplasticiteit zijn werk te kunnen laten doen is het belangrijk dat je tussen de sessies door het stroompje stromend houdt. Net als bij fysiotherapie, net als bij een vreemde taal leren. Dat vraagt ‘krachttraining’, zelfbeoefening op verschillende manieren:

  1. Voelende Staat training
  2. Zelfreflectie
  3. Zelfzorg voor je brein
  4. Zelfzorg voor je hart
  5. Verwerkingswerk

Onderstaand lopen we ze één voor één door, geïllustreerd met hoe ik mijzelf in beweging hou.

1. Kracht uit Voelende Staat-training

Tijdens sessies werken we in de zogenaamde ‘Voelende Staat’. Dat wil zeggen: volledig afgestemd op je lichaam, en via je lichaam op je gevoelens. Op een manier waarbij je er met vol en vrij bewustzijn – met echte aandacht – bij bent. Vanuit een houding van liefdevolle zelfzorg en nieuwsgierigheid.

Dat vraagt training, een zich verdiepend contact met je lijf en gevoelsleven, een groeiend vermogen om je daarvoor open te stellen èn er woorden aan te geven.

-> Voelen en woorden geven

Omdat dit zo fundamenteel is voor je proces en voor jou geef ik eigenlijk al meteen twee oefeningen mee om thuis liefst iedere dag te doen. Dat zijn de “Innerlijke Massage Meditatie” en de “Verwelkomingsoefening”. De eerste is gericht op het ervaren/toelaten en verwoorden van lichaamssensaties, de tweede vooral van gevoelens.

Extra belangrijk zijn deze oefeningen voor mensen met een burn-out en/of AD(H)D. Dankzij de chronische stress respectievelijk het trauma dat aan het laatste ten grondslag ligt:

  • Ben je tamelijk vervreemd van je lijf – als je je er al van bewust bent is je energie opgetrokken in je schouders, nek en hoofd, daaronder is het leeg. Je leeft goeddeels buiten jezelf, je lichaam;
  • Evenzeer heb je een tamelijk ‘overspannen’ of juist vervreemde relatie tot je emoties. Je bent ‘overgevoelig’ voor je gevoelens en geneigd meegesleurd te worden door stemmingswisselingen. Òf de emoties zijn zo heftig dat je eraan gewend bent om ze grotendeels weg te drukken, en meteen naar je hoofd te schieten.

-> Impact en inzet

Het steeds beter leren voelen, benoemen en accepteren van wat er zich (aanvankelijk nog nauwelijks) voelbaar maakt, stimuleert de ontwikkeling en heling in juist die hersendelen die van belang zijn, zoals hierboven aangegeven. Zowel van de mediale/orbito-frontale cortex zelf als de verbindingen met het limbische systeem (emotiecentrum) en reptielenbrein (angstcentrum, stressrespons, autonome zenuwstelsel). En van het Default Mode Netwerk in het geheel. Traumadeskundigen als Gabor Maté en ook Bessel van der Kolk (zie zijn boek Traumasporen) hebben dat overtuigend aangeven. Daar is deze beoefening voor bedoeld.

Hoe wordt dit dan merkbaar? Beide oefeningen helpen je om meer en meer in het hier en nu en bij jezelf (en vóór jezelf) te zijn. Uiteindelijk ook om je emoties beter te reguleren en te verwerken (meer hierover in Emotieregulatie, juist om (je) vrij te voelen). Juist ook als halfbewuste, lastige gevoelens, ’traumasporen’, van zich doen spreken. “Donkerbruine” vermoedens van gevoelens, zoals van onbehagen, frustratie of onrust, die we liever niet voelen. Maar ons ondertussen wel regelmatig overnemen. Het effect is in eerste instantie vooral ook, dat onze sessies steeds effectiever worden. En dat je jezelf na de sessies beter kunt begeleiden.

Bovendien oefen je jezelf in het aannemen van een accepterende, liefdevolle en zorgzame houding naar jezelf. Zo zal je je meer en bewust te worden van hoe je qua lichaam en emoties reageert op gebeurtenissen en situaties. En zo, wat er ook gebeurt, op je eigen voeten en billen en in je lijf te blijven. Je uitvalsbasis.

Bij elkaar kosten beide oefeningen, om ze structureel te doen, pakweg 30 minuten per dag.  Daarnaast kan je ze ter zelfondersteuning ook ‘flitsgewijs’ de hele dag door doen.

2. Kracht uit zelfreflectie

Sessies brengen bij een proces op gang dat zich tussen de sessies door verder wil ontvouwen. Door bewust met dat proces om te gaan, door middel van zelfreflectie, verdiep je dat proces en geef je er energie aan. Tegelijk leid je je aandacht af van hoe het niet meer ging/gaat naar wat er nu vrij komt. Dat stemt positief – zelfs al ga je door dagen van verdriet of andere emoties heen gaat die daarbij los komen. Tranen ga je dan anders ervaren: als smelttranen.

-> Naluisteren en bespiegelen

Ik vraag je daarom na iedere sessie:

  • Naluisteren: de opname van de sessie tenminste één keer na te luisteren. Ik neem sessies in de voelende staat altijd voor je op. Achteraf dringt de inhoud nog eens en soms nog indringender tot je door. Vaak hoor je achteraf belangrijke dingen die je ontschoten zijn, vooral als het nog spannend voor je dagbewustzijn is.
  • Sessie reflectie verslag: te reflecteren op wat de sessie je gedaan heeft. Hoe je die ervaren hebt. En op hoe deze doorwerkt in je leven, gedurende de dagen erna. Daarvoor schrijf je een sessie reflectie verslag dat je met mij deelt.
  • Reflectiedagboek: hou vanaf het begin een dagboek bij over jouw proces en hoe zich dat aan jou toont. In wat er gebeurt in en om je heen en wat dat met je doet. Gewoon voor jezelf – en liefst met de losse pols, yep, in ouderwets handschrift. De kern ervan kan je meenemen in je sessie reflectie verslag.

-> Impact en inzet

Het naluisteren van sessies verdiept de inwerking ervan. Alleen al vanwege de herhaling, maar ook omdat je er dan nog meer vanuit je dagbewustzijn, je ‘verstand’, bij bent. Dat helpt je bij zowel de verdere (zelf)bewustwording als bij de inbedding ervan in je dagelijks leven.

Zelfreflectie helpt je om de gedachtenbrij in je hoofd te verzetten van piekeren naar bewust bezig zijn met je helingsproces. Het kadert die zelfreflectie bovendien tot korte momenten gedurende de dag (of nacht – als je even niet kunt slapen). Dat stemt positief en zelfzorgzaam naar jezelf, verdiept en versnelt je proces.

Een cliënte over hoe zij naluisteren (en reflecteren) ervaart: “Ja. Het was gek, ik herinnerde mij er lang niet alles van. Ik vond het indrukwekkend om terug te horen. Zeker ook het gesprek wat we hadden nadat ik weer ‘terug op aarde’ was. Gek dat ik het op dat moment zo verhelderend vond, maar dat ik het toch weer grotendeels kwijt was. Het is dus inderdaad belangrijk om dit te doen, zowel het terugluisteren als dit verslag schrijven! Dat besef vooral.”

Dat is vooral waar als je AD(H)D hebt. De neiging is groot om, als het spannend wordt, te dissociëren. Hoezeer wij er allebei voor zorgdragen er tijdens de sessie 100% ‘bij’ te zijn (waardoor het hoe dan ook diep inwerkt), – na afloop kan je beperkte dagbewustzijn zich er deels toch weer voor afsluiten.

De inzet is gering. Het naluisteren kost je hoogstens een uur. Doe dat wel aandachtig, leef je in en blijf erbij. Het schrijven werkt ontspannend als je het doet vanuit de losse pols. Het hoeft geen hoogstaande literatuur te zijn, stijl- en typefouten zijn helemaal OK. Het uiteindelijk schrijven van een sessiereflectie verslag hoeft je uiteindelijk niet meer dan een uur per sessie te kosten.

3. Kracht uit zelfzorg voor je brein

In bredere zin draagt het bij om goed voor jezelf te zorgen. Voldoende slaap, gezond eten, ontspanning. Maar in het bijzonder is het goed om te zorgen voor je hersenen.

Vooral voldoende slaap is van wezenlijk belang, juist voor mensen met AD(H)D en/of chronische stress. Chronisch slaapgebrek versterkt de lastige kanten van ADD, vermindert je veerkracht en verhoogt uiteindelijk je stress. Ook is het helingsproces, zonder aanpak hiervan, een beetje als dweilen met de kraan open. Les daarom, als dit ook jouw probleem is, mijn artikel over Slaap en slaapproblemen bij ADD (óók als je geen ADD hebt).

Als je burn-out bent is je prefrontale cortex (PFC) vergiftigd met een overdaad aan stresshormonen, cortisol. Er is een vicieuze cirkel gaande, waarbij voortdurend je angstcentrum (amygdala) je PFC aanzet tot waakzaamheid en het verzinnen van oplossingen, ook als dat volstrekt nutteloos is. Dat put uit. Die cirkel moet worden doorbroken (daar werken we ook aan) en die stresshormonen moeten je lijf- en vooral ook je brein uit.

Als je AD(H)D hebt zijn precies dezelfde processen aan de gang, maar dan constanter. Je bent vanzelf al meer stress-gedreven. Daar komt bij dat je executieve functies niet alleen eerder gestoord raken door stress, maar ook door onderhuidse emoties. Daar werken we aan door je vermogen te laten groeien om je bewust te zijn van die gevoelens – en ze vervolgens beter te kunnen hanteren en verwerken.

In neurologische zin werken we daarbij aan het versterken van de functies in je Orbito Frontale Cortex (OFC – deel van je PFC). Deze hebben onder andere te maken met emotieverwerking en -regulatie. Ook werken we ongemerkt in op het verbreden en verdiepen van functies in je eerder genoemde Default Mode Network (DMN), waaronder je PCC, waar ook een stukje belangrijk zelfbewustzijn wordt uitgevoerd.

Dat vraagt neuroplasticiteit – het aanpassen van de neurale netwerken in je hoofd. Net als spier- en conditie-ontwikkeling in de sportschool vraagt dat gezonde (mentale – maar ook fysieke en emotionele) beweging en ontspanning.

-> Muziek – wandelen – meditatie – mushin

Om je brein in dat ontgiftings- en groeiproces te ondersteunen kan ik je echt aanraden om de adviezen van Prof. Dr. Erik Scherder, neuropsycholoog, ter harte te nemen. Vooral waar hij het heeft over je regelmatig overgeven aan wandelen en muziek. Ik zou daar ook meditatie (of ‘mindfulness’) aan toe voegen. Al zou ik dat laatste aanvankelijk invullen met de oefeningen die ik al eerder onder “Voelende Staat-training” beschreven heb.

Ik voeg daar nog één element aan toe: beoefening van mushin – no-mind-ness (zie mijn Engelstalige artikel daarover). Mushin staat voor een ‘lege’, open maar alerte mentale staat. De geest van de Samoerai zwaardvechter, van de Zen boogschutter. Je kunt mushin oefenen middels een vorm van wandelmeditatie die ik je graag wil leren, gewoon hier in de Haarlemmerhout. Je kunt ook no-mindness beoefenen in je luie stoel – in je eigen lichaam. Lees dat artikel maar.

-> Impact en inzet

Wandelen, meditatie, muziek luisteren (of nog beter: zelf maken, of erop dansen) en mushin brengen letterlijk helende en verzorgende processen in je hersenen op gang. Ze nemen stress weg, helpen je stresshormonen en negativiteit los te laten, te laten wegvloeien. Je slaapt er beter van. Tegelijk stellen zij je in staat om positieve dingen, zoals de aanleg van nieuwe hersenverbindingen (maar ook herwonnen Zijnskwaliteiten) te verwerken respectievelijk te ondersteunen, een neurale basis te geven.

Vooral interessant is dat wandelen, mushin en muziek zo’n positieve uitwerking hebben op je Default Mode Network. Hier vindt zelfreflectie en emotieverwerking plaats, ontwikkelt zich (vrij) zelfbewustzijn, zetelt je creativiteit. Je verruimt letterlijk je focus (van tunnelvisie naar groothoek).

Aandachtgerichte meditatie, zoals Zen-meditatie en mindfulness hebben bovendien een versterkende uitwerking op juist ook je taakgerichte Central Executive Network (CEN) en je vermogen daarop over te schakelen. In bede zin heeft mindfulness een bewezen effect op je neuroplasticiteit (lees meer hieronder in ADD en de kracht van Unfocus (2).

Wat dat mag kosten? Dagelijks 20 minuten stevig doorwandelen, liefst in de ochtend maar tussen de middag mag ook. Dat doe ik dus iedere dag – weer of geen weer. Als je burn-out bent zal dat een vol uur moeten zijn. En af en toe zo’n wandelmeditatie, of alleen maar tijdens je wandeling je blik op panoramisch kijken zetten, en tegelijk al je andere zintuigen openen. Twee vliegen in één  klap!

Daarnaast regelmatig muziek luisteren – dat is geen straf toch? Het hoeft dan echt niet per se klassieke muziek te zijn, of Tibetaanse monnikenzang met klankschalen. Zelf kikker ik enorm op van Linkin Park, Billie Eilish, the Foo Fighters – vooral met bijbehorende filmpjes op YouTube. En daarbij lekker meebewegen, dansen zelfs – en/of meezingen! Of zo meegaan op de muziek en de teksten dat je ontroerd raakt.

-> Muziek – zo belangrijk óók voor je hart

Dat geeft eigenlijk al aan dat muziek niet alleen belangrijk is voor je brein – maar vooral óók voor je hart, voor je proces zèlf.

Daarom als overgang naar het volgende stukje – hoe betekenisvol muziek voor mij is. Misschien herken je jezelf erin. Uit een stukje correspondentie met een cliënt van mij:

“Vaker luister ik naar muziek om met mijn emoties in het reine te komen. Om dicht bij mijn gevoelens te komen en te blijven. Liefst kijkend naar de bijbehorende video laat ik mij raken, beweeg ik mee, niet zelden in tranen.

Ik ben dat gaan doen al in de verre aanloop naar mijn burn-out (2015). Sommige muziek heeft mij echt door zware periodes heen geholpen – en doet dat nog steeds. Met name Linkin Park, REM en (de vroege) Coldplay.

Ik gebruik die muziek ook om mijn energieniveau op te trekken, mij energie te geven. Als iemand met ADD is mijn energie toch wat meer naar binnen getrokken. Ik kan tamelijk inzakken, zeker als het in mij emotioneel of onrustig wordt/is. Met mijn muziek kan ik dat weer omdraaien.

Die muziek helpt mij daarnaast om mij – tussen sessies door – af te stemmen op cliënten, om vervolgens dicht bij hun emoties te komen.

De beste muziek voor mij komt van artiesten die het hele spectrum aan emoties in hun muziek aan de orde stellen. Van hele zachte tot de meest rauwe emoties. Liefst ook nog in één nummer. In die categorie valt Tool niet voor mij. Er zit iets hypnotiserends, etherisch en ook duisters in dat mij aanspreekt, maar ik zal niet makkelijk het geduld opbrengen om er lang naar te luisteren. Het maakt mij eerder onrustig en ongeduldig.

Een mooi gegeven om daar eens op te mediteren, waarom dat zo is. Waarschijnlijk omdat het gevoelens van verlatenheid, eenzaamheid boven brengt. Mijn gevoelige plek. Dat raakt dan emoties – verwondingen – in mij die om onmiddellijke aandacht vragen.

En dus weer terug naar Kensington (Sorry, Unchartered), Linkin Park (Crawling, Numb, What I’ve done, New Divide), Billie Eilish (Lovely, I love you). Of in de contramine, de woede, ook de uitdagende woede. Overgaand in levensenergie, verbinding en dan weer verlangen en hunkering: Linkin Park (Faint, Bleed it out, The Catalyst), the Foo Fighters (The Pretender), Billie Eilish (Oxytocin, Getting Older) en ColdPlay (Yellow). Vaak in een bepaalde volgorde: eerst verdriet, eenzaamheid, dan woede, dan levendigheid, liefde en verlangen – weemoed. En dan soms weer van voren af aan. En soms schier eindeloos.”

4. Kracht uit zelfzorg voor je hart

Een tweede categorie van zelfzorg noem ik zelfzorg voor je hart, maar is net zo goed weldadig voor je neurologische groeivermogen. Drie dingen: creatieve zelfexpressie, liefdevolle aanraking en initimiteit. Dingen die het kind in je voeden, die prettig zijn, je ontspanning èn energie geven, en je in beweging brengen, losser maken. Zodat je ook daadwerkelijk los kunt laten. Ik noem ze één voor één.

-> Creatieve zelfexpressie

Met name als je bij mij komt vanwege ADD of ADHD, kan je ongelofelijk veel baat hebben bij creatieve zelfexpressie. Denk aan schilderen, fotograferen, tekenen, schrijven en dichten, muziek maken en dansen. Vaak deed je dat van nature al graag, simpelweg omdat jouw hersenen al die bijzondere twist hebben die de basis vormt voor je ‘stoornis’, pardon, verborgen gave. Zie ook mijn artikel Creativiteit en ADD. Vaak heb je echter je contact hiermee verloren tegen de tijd dat je tegen je ADD aan liep, en je jezelf liet diagnosticeren.

Zelf fotografeer ik. Alleen al het (‘mushin’!) jagen op beelden is zo fijn. Vervolgens leef ik mij uit in fotobewerking, meebewegend achter het scherm op muziek in de achtergrond. Daarnaast schrijf ik gedichten in periodes van emotionele onrust, weemoed en verlangen. Het is absoluut deel van mijn identiteit, van “doen wat ik ècht wil”. Het is een manier van “Rusten in Zijn” voor mij.

-> Liefdevolle aanraking

De meeste mensen die bij mij komen zijn aan de buitenkant – ook qua zelfbewustzijn – een beetje verlegen en gesloten mensen. Verlegen ook waar het aanraking en oogcontact betreft. Daaronder is er vaak een grote hunkering merkbaar naar echte ontmoeting, liefde en aandacht. Het zou goed zijn te verkennen hoe het is die buitenkant te verzachten, te openen – en hoe dat is. Allereerst waar het fysieke aanraking betreft – eerst richting je partner (als je die hebt), maar geleidelijk aan ook breder.

Aanraking van/met iemand met wie je een hechte affectieve band hebt is namelijk bijna een levensvoorwaarde. Met liefdevolle aandacht aanraken en zacht aangeraakt worden, even vasthouden en knuffelen, een steunende hand op de rug. We hebben het als mens nodig – zonder raak je ‘huidgehongerd’.

Helaas is aanraking in onze cultuur nogal geformaliseerd dan wel geseksualiseerd. En daarmee grotendeels beperkt tot uitsluitend partnerrelaties. Zelfs daarbinnen zijn mensen vaak nauwelijks in staat elkaar echt fysieke tederheid te geven, of te ontvangen. Zelfs waar het de eigen kinderen betreft.

Gelukkig is oefening, ontwikkeling van je vermogen tot liefdevol aanraken en aangeraakt worden in wederzijds ‘consent’, zeker mogelijk – en wenselijk. Ik heb daar desgewenst ‘mindful’ oefeningen voor die je met je partner of lieve vriend/vriendin kunt doen. Veelal ontleend aan het mooie werk van David Schnarch (‘feeling while touching’, ‘hugging till relaxed’, ‘heads on pillows’). Of ga gewoon eens af en toe met elkaar stoeien. Maar denk ook eens aan jezelf af en toe (zacht) laten masseren.

Hoe dan ook, hou je van iemand en hij/zij van jou: omhels, knuffel of streel elkaar naar gedeelde hartelust, op een manier die jou en de ander past.

-> Intimiteit

Als er één essentieel verlangen bovenkomt tijdens sessies met mijn cliënten, dan is het wel het verlangen naar diepe verbinding van hart tot hart. Emotionele en spirituele intimiteit zonder terughoudendheid, hoe kwetsbaar ook. Dus ontwikkel, verdiep en koester de (innige) relaties met je partner, maar ook je vriendschap met je boezemvriend(en), je hartsvriendin(nen). Want niets geeft zoveel blijdschap dan je hart wederzijds voor elkaar te openen. Jezelf echt bloot te geven, emotioneel en spiritueel (aan)raakbaar te maken.

Uit eigen ervaring weet ik dat het elkaar van hart tot hart ontmoeten, jezelf echt op zielsniveau bloot kunnen geven in al je kwetsbaarheid, diepe gevoelens van blijdschap en ontroering oproepen. Het opent je hart – en niet alleen naar de ander. Zie ook mijn artikel Intimiteit, als je hart ontluikt in vriendschap. Je werkelijk openen, echt kwetsbaar en nabij te zijn bij de ander, dat vraagt echter ook durf. Het kan heftige gevoelens opwekken, je van slag brengen. Je confronteren met je eigen diepe pijn, en afweermechanismen in je activeren. No guts, no glory: het is het méér dan waard. Daarom gun ik het ook jou om tenminste één relatie met een waardevolle ander zo te openen dat je diezelfde blijdschap voelt.

Een blijdschap die je opent voor al het goede dat in je is, en voor die in de ander. Het brengt je spiritueel dichter bij jezelf, doet je energie weer stromen. Tegelijk geef je elkaar een klankbord en spiegel voor jullie beider ontwikkeling. Bovendien voorziet die blijdschap je brein van de endorfines (zie verderop) die je groeipijn helpen verzachten.

-> Impact en inzet: DMN ‘netwerkzaamheid’

Creatieve zelfexpressie stimuleert opnieuw je Default Mode Netwerk (DMN) en tegelijk de schakeling tussen dit DMN en dat andere neurale netwerk dat je nodig hebt voor taakgerichtheid: het Central Executive Netwerk (CEN). Dat laatste regelt je executieve functies, die bij mensen met ADD nogal vaak in het gedrang komen. Dat komt omdat je te snel ‘terugschakelt’ naar je DMN, en dan in de spontane dagdroom-stand schiet.

-> Impact en inzet: oxytocine – pokon voor de geest

Liefdevolle aanraking, intimiteit en blijdschap balsemen daarbij je hersenen met troetelstofjes.

Aanraking – zeker in het kader van een hartsrelatie – zorgt dat je hersenen oxytocine aanmaken, populair gezegd “knuffelhormoon”. Het is méér dan een hormoon, het is ook een neurotransmitter, een stofje dat zorgt voor signaaloverdracht in je hersenen. Het heeft een langduriger stimulerend effect dan dopamine (onder ADDers wel bekend). ook heeft het een bredere positieve uitwerking op je lijf, geest en geluksbeleving (zie bijvoorbeeld dit en dit artikel). Het doet (stress, angst en onrust) ontspannen en het verdiept affectieve relaties en hechting tussen partners. Heling vindt altijd plaats in relatie, wat tijdelijk spanningen op kan roepen. Aanraken helpt dat te verzachten en heling toe te laten.

Daarnaast zorgen liefdevolle aanraking en emotionele/spirituele intimiteit en de blijdschap waar dat mee komt voor een toevloed van endorfines. Dat zijn opium-achtige stoffen die stress-verlagend en pijnstillend zijn. Een natuurlijke tranquilizer dus. Datzelfde geldt voor plezier en lachen, dat zowel endorfines als dopamine opwekt.

Zowel oxytocine als endorfines stimuleren en versoepelen de aanleg van nieuwe hersenverbindingen en werken tegelijk stress-verlagend.

“Endorphins encourage the growth of nerve cells and of connections between them. Conversely, in animal studies, chronically high levels of stress hormones such as cortisol have been shown to cause important brain centers to shrink.“ (Gabor Maté – Scattered Minds,  p. 80)

Daarom is het dus zo goed om baby’s en jonge kinderen zo vaak te knuffelen en toe te lachen. Het ondersteunt de ontwikkeling van hun hersenen enorm. Dat geldt echter even goed voor volwassenen, al was het maar voor hun neuroplasticiteit. Het is daarbij belangrijk net even wat langer te knuffelen dan de gebruikelijke paar seconden. En met alle lieve aandacht en emotionele afstemming op de ander die in je is, want dan komt de oxytocine-golf pas echt op gang.

Dus ‘zelfzorg voor je hart’ – wees daar royaal mee.

-> Overigens: hunkering en vrees

Overigens zullen met name mensen met ADD bij de onderwerpen ‘liefdevolle aanraking’ en ‘intimiteit’ tegen ambivalente gevoelens aanlopen. Enerzijds een diepe hunkering, vanwege het gemis in een ver, ver verleden – en later vaak ook nog. En anderzijds de pijn juist van dat gemis – of vanwege wat ervoor in de plaats kwam. De pijn van emotioneel niet-afgestemd zijn, je schuldig of afgewezen voelen, van binnendringen zelfs. Wat weerstand opwekt. Juist dan is zelfbegeleiding, daar liefdevol bij zijn en opmerkzaam zijn bij wat het op wekt, heilzaam. Dat kan je inbrengen in sessies.

5. Kracht uit verwerkingswerk

Waar doen we het dan allemaal voor? Voor heling. De integratie van stukjes van je Zijn, je Essentie, die verwrongen en weggedrukt zijn geraakt. Daar werken vooral aan tijdens sessies. Toch is ook hier zelfbeoefening na en tussen de sessies door – en in je rest van je leven – van groot belang.

Dat behelst bijvoorbeeld het in jezelf herkennen en hanteren van ‘oprispingen’ en aanvallen van je Innerlijke Criticus en je Innerlijke Rebel.

Nog belangrijker is het verdiepen en bestendigen van je relatie met door trauma (of gevolgschade) afgesplitste en weggedrukte kind-delen in jezelf. Kind-delen die op een bepaalde leeftijd ‘bevroren’ zijn geraakt. Je herkent ze als baby of kleuter, maar het kan ook een puber zijn. Zie voor de psychologische verklaring hiervan mijn artikel Zelfbevrijding uit het superego-complex.

Zelfbeoefening behelst dan dat je, na een sessie waarin je zo’n weeskind ontmoet en in de armen genomen hebt, het regelmatig opzoekt. De ontmoeting, het liefdevol erbij aanwezig zijn, herhaalt. Hoe je dat doet?

-> Impact en inzet

Tijdens sessies is het aangeraakte en losgeraakte emotie, blootgelegd in een lichaamssensatie en/of een ‘je verplaatsen in’, die je op het spoor zet naar hoe een teruggetrokken stukje van jezelf zich voelt. Gedraagt. Denkt. Nu. En vanuit zijn/haar weeshuis diep in jezelf steeds weer naar je uitgereikt heeft, geschreeuwd, geroepen, je door elkaar gerammeld heeft. En nog doet. Totdat je het echt in je armen houdt en luistert, er voor en met hem/haar bent.

Steeds als je voelt dat dit kind opnieuw aangeraakt – getriggerd – wordt, je precies diezelfde gevoelens hebt als in de sessie, dan richt je je aandacht naar binnen, naar dit kind. En dan herhaal je de troostende, helende ontmoeting met dit kind, terwijl je tegelijkertijd in het hier en nu blijft.

Belangrijk is dat je je daarbij heel duidelijk openstelt voor de lichaamssensaties van dat moment – zowel aan jouw (volwassen) kant als aan die van het kind. Dat kan je. Streel het kind – feeling while touching. Voel hoe warm of koud, zacht en slap of strak en gespannen het is. En vervolgens op de emoties aan beide kanten. Hoe overstuur of stil het is – en hoe zorgzaam jij bent, ontroerd raakt. En vervolgens op de binnenwereld van dit kind: hoe het zichzelf en de wereld ervaart. Maar ook: welke mooie Zijnskwaliteiten het in zich bergt – die zich (in jou) openen zodra het kind zich bij je ontspant.

Mijn persoonlijke ervaring en die van cliënten is dat dit tot een snelle verdieping van de effecten – heling – leidt. Dit aspect van de zelfbeoefening is sterk, afhankelijk van je verbinding met je lichaam en emoties en je vermogen tot zelfreflectie. Van hieruit pak je dit aan zodra het nodig is. Als je opeens weer verdrietig wordt bijvoorbeeld, je eenzaam of onrustig voelt, of er drift en woede in je opwelt. Dat kan zelfs middenin een lastig gesprek met je vriend(in) zijn (vraag desnoods even een time-out).

Prachttraining

Zo wordt je proces een prachttraining van je Zelf. Iemand die vanuit zijn Essentie ook in zijn kwetsbaarheid durft te staan, en daar veerkracht en natuurlijkheid aan ontleent. Hoe krachtig is dat wel niet?

En op weg daarheen, samenvattend: waarom is zelfzorg door zelfbeoefening dan zo allemachtig-prachtig? Je versnelt je proces, sessies werken sneller en dieper door. Daardoor heb je dus ook minder sessies nodig. Bovendien stel je jezelf in staat ook na afronding langdurig afdoende jezelf te begeleiden in het aangaan van lastige situaties en gevoelens. Zo groei je in je autonomie, je vermogen tot zelfconfrontatie. Je staat veerkrachtiger in het leven, met meer levensvreugde. Niet alleen voor jezelf: je verbetert ook je relaties en je vermogen je te verbinden met anderen, zonder jezelf daarin te verliezen.

Zo ga je merken dat als je werkelijk goed voor jezelf zorgt, je pas echt een geschenk zult zijn voor de ander, aan de wereld. Je dat Kostbare in jou ook in de wereld kan brengen. Precies zoals je bedoeld bent.

© Gerphil Kerkhof | december 2021

 

Tot slot

Ben je, mede naar aanleiding van dit artikel en andere artikelen van mij over burn-out en/of AD(H)D, benieuwd wat ik jou zou kunnen bieden? Hoe ik jou zou kunnen begeleiden in het aangaan van jouw burn-out, of in het omgaan met jouw AD(H)D?

Kijk dan eens op de pagina’s over mijn therapeutische benadering van burn-out en AD(H)D coaching. Of over de Queeste als proces – en hoe ik daar concreet qua begeleiding (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) invulling aan geef. Je kunt natuurlijk ook gewoon meteen een afspraak aanvragen voor een eerste sessie/kennismaking. Dat kan zeker ook heel goed online.

Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op de Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.