Tweezaamheid is het opgesloten zijn in innerlijke ‘dialogen’. Veelal worstelingen om in het reine te komen met verstoorde of verbroken relaties. Het is een verstrikking in ons hoofd en hart, waarin onze ‘superpowers’ zich genadeloos tegen ons keren. Bovendien zwellen onze ADD symptomen tot in het belachelijke aan. Het een en ander wordt nog eens versterkt door onbegrip om ons heen, over hoe het – ADD – dan in ons werkt. Tweezaamheid voelt eenzaam.
Wie of wat redt ons van deze vloek? Dat is de derde! Over die derde moet het ook gaan. En over hoe kansrijk de ramp van de tweezaamheid dan óók kan zijn. Voor onze groei als mens.
“Er is er altijd één te veel om me heen”, denkt de kluizenaar. “Altijd één maal één – dat maakt op den duur twee!” Ik en ik zijn altijd zo druk in gesprek: hoe zou dat te verdragen zijn […]?
F.W. Nietzsche: Also sprach Zarathustra.
Tweezaamheid, waar gaat het over?
Tweezaamheid als in onoverbrugbaarheid in verstoorde of verbroken relaties, kan juist voor ons ADD-ers zo tragisch zijn. Waarom dat zo is, zo aanhaakt op de verwondingen die ten grondslag liggen aan onze ADD-symptomen, daarover heb ik al eerder geschreven (bijvoorbeeld in Relatietherapie bij ADD). Liever heb ik het nu over de veenbrand in ons hoofd en hart die ontbrandt als zoiets ontstaat, of dreigt te gebeuren.
Soms zijn we er vanaf het begin heel bewust zijn dat zo’n veenbrand ontstaat. Zoals bij mij recent, met de ondergang van een zeer dierbare vriendschap (zie mijn artikel Innigheid als je hart breekt in vriendschap). In andere gevallen realiseren we het ons pas veel later, blijft het aanvankelijk nog lang ongemerkt. Zoals inmiddels alweer jaren geleden geleden op mijn werk, in de periode vóórdat ik daadwerkelijk burn-out werd (zie De Helling van Onvrede). Lang voordat ik überhaupt wist dat ik ADD had. Veenbranden die, eenmaal ontstoken, máánden (of langer) kunnen duren.
In dit artikel hebben we over zo’n veenbrand dus, die óók tweezaamheid heet: maar nu in onszelf. Over wat er feitelijk gebeurt in ons drukke hoofd ‘when the shit hits the fan’: de écht lastige kant van ADD. En over, om de zin van Nietzsche voor onszelf af te maken: hoe we dat kunnen verdragen?
De aanleiding
Een dergelijke veenbrand begint als je ervan bewust wordt dat er in een vertrouwde en betekenisvolle relatie een verschuiving gaande is. Dat kan je partnerrelatie zijn, of een dierbare vriendschap. Of die met je werk of studie bijvoorbeeld, waar je tot voor kort nog met plezier heen ging. Of welk object ook van je bevlogenheid (passie/pathos) en verlangen naar, je geborgen weten in verbinding en samenzijn (sympathie, empathie, verwantschap, genegenheid, innigheid).
In die relatie bemerk je bijvoorbeeld, dat de ander zich merkbaar emotioneel terugtrekt (of in het geval van mijn burn-out: plotseling aanvalt). Op een manier die je ontzet, terwijl je het niet bevatten kunt. Je kunt het gevoel hebben dat de ander óók niet precies weet, of wil weten, of kan (of wil) zeggen, wat er aan de hand is. Je voelt discrepanties tussen wat je aanvoelt en concreet ziet/hoort – en dat is verwarrend. Alles blijkt opeens onzeker.
Ter sprake brengen
Erover praten zou enorm helpen, om een verder ontsporen of verwijding voorkomen. Elkaar weer te vinden. Dat vraagt jezelf bloot durven geven aan de ander, en omgekeerd jezelf open stellen voor hoe het bij de ander is.
Maar soms zijn je emoties zo hevig of complex dat dat niet mogelijk is. Je krijgt je armen er emotioneel, cognitief niet omheen, heb je moeite om je voldoende uit te drukken. Of de ander reageert met ongeduld of ontkenning. Waar je dan weer te weinig weerwoord op hebt, omdat het voor je te gevoelig is. Of er is simpelweg niet of te weinig gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Je relatie belandt dan in een staat die je óók tweezaamheid – in de zin van onoverbrugbaarheid dus – zou kunnen noemen.
Een meltdown in tweezaamheid
Je gaat je in de steek gelaten voelen (verdriet), gebruikt of gemanipuleerd (woede) en/of onzeker gemaakt (angst – voor verlating, afwijzing). Tegelijk is er zelftwijfel, zijn er gevoelens van schuld en schaamte (Innerlijke Criticus) – of van gekwetste trots (Innerlijke Rebel). De relatie begint zo als een open wond te voelen. Zo gaat het in je bloeden en broeien: er ontstaat tweezaamheid – in jezelf.
Tot een breekmoment, een dag, waarop de emoties dermate met elkaar in de knoop raken, dat ze een onontwarbare kluwen vormen, waarin je zelf helemaal dreigt te verdwijnen. Een toestand die qua ervaring het beste te omschrijven is als een limbische “System Overload”. Een meltdown die naar je gevoel de kern(el) van wie je bent bedreigt. Waarin een impulsief Ctr-Alt-Delete het enige antwoord IS om erger te voorkomen. Als een achterwaarts verdwijnen, een er pardoes uit proberen te vallen, waartoe je feitelijk geen keus hebt.
Het volgt de kreukelzones in jezelf die lang geleden aangelegd zijn. Je splitst. Je splitst van de ander. Je splitst de ander in drie hanteerbare delen. En je splitst jezelf, langs alle mogelijke breuklijnen, in een poging jezelf te resetten. Tweezaamheid langs alle fronten dus, waarvan de belangrijkste die in jezelf is.
Wat is tweezaamheid?
De innerlijke tweezaamheid die daarbij ontstaat definiëren we als een staat waarin je jezelf voortdurend emotioneel verhoudt tot een innerlijke ander. Gedurende lange tijd en in een mate die pijnlijk en belastend voor je is, je ernstig in beslag neemt. De inhoud van die verhouding – praten, jezelf uitleggen, gedachten en gevoelens delen – draait om die affectieve relatie die op dat moment lastig, verstoord of (zo goed als) verbroken is.
Het gaat dus even niet om inhoudelijk ‘dagdromen’, zoals we wel kennen van in hyperfocus bezig zijn met je werk, een plan of het vinden van een oplossing. Het gaat ook verder dan de gebruikelijke verklarende en bespiegelende monologen tegen en dialogen met een denkbeeldige gesprekspartner (innerlijke vriend) die je, vanuit je ADD, zo gewoon bent. Deze lopen pas “uit de hand” wanneer de innerlijke dialoog emotioneel beladen wordt. Naarmate je meer echt last hebt of krijgt van ADD-symptomen, hoe meer je ervan uit mag gaan dat er onder de motorkap sprake is van emotionele beladenheid, bijvoorbeeld voortkomend uit onverwerkte emoties en/of zelftwijfel. Of overduidelijke uitdagingen in de relationele sfeer. Zoals waar het hier over gaat.
De innerlijke ander
Die innerlijke ander kan de feitelijke ander zijn, met wie je in je hoofd in gesprek bent. Evengoed kan je er instanties in jezelf in herkennen, zoals de Innerlijke Criticus of de Innerlijke Rebel – of verplaats je jezelf juist in één van beide, en keer je je verwijtend, geringschattend en beschamend tot jezelf.
Ook kan je in die ander een verinnerlijkte ouder herkennen (als het al niet je vader of moeder is). Tot wie je je als kwetsbaar of gekwetst kind verhoudt. Identificeer je jezelf opeens vanuit dat teruggetrokken en afgesplitste deel in jezelf, dat zich zo kwetsbaar, niet gezien, niet geliefd, verwaarloosd, pijn gedaan, verongelijkt of gekwetst voelt.
In de psychologie heet dit een innerlijke monoloog (of dialoog). Sommige mensen hebben gedachten en gevoelens – ‘denken’ – in zo’n talige zin (ik denk dat ik maar even koffie zet’). Andere mensen ‘denken’ weer volledig in beelden, concepten en sensaties, en zien zich koffie maken. Twee compleet verschillende manieren van ‘zijn in onszelf’. Zie bijvoorbeeld het artikel “We denken niet allemaal op dezelfde manier” op Curioctopus. Zelf herken ik beide, vaak tegelijk. Er is helaas geen research te vinden hoe dit zit bij mensen met ADD.
Zo zal bij nadere beschouwing die tweezaamheid ook even makkelijk een veelzaamheid kunnen zijn, waarin niet alleen de toon en inhoud van de dialoog, maar ook de partners kunnen wisselen. Ongemerkt.
In beslag genomen
De ‘gesprekken’ zelf – vaak monologen – draaien om het proberen over te brengen wat er in je speelt, uitleggen, overbrengen, begrijpen. Zoek je naar oplossingen, worden uitwegen en scenario’s afgewogen en verworpen.
Vooral ook: het vechten met, verklaren van of uitwisselen van emoties. Soms nemen die emoties het dan even compleet van je over, val je ermee samen, bèn je intens verdrietig, of boos. Vaker echter raak je die emoties niet ècht, houden ze iets abstracts, blijven ze op afstand. Denken en voelen vinden elkaar niet. Zodra de emoties je enigszins naar de keel kùnnen vliegen schiet je weer door naar je hoofd, je innerlijk gesprek. Dat gaat ermee naar bed en staat er weer mee op – alles eindeloos herhalend tot je ons weegt.
Sterker nog: gaandeweg creëer je in deze dialogen en bespiegelingen nieuwe ‘inzichten’ en ‘werkelijkheden’ (ook als gevolg van impulsieve acties), die hun eigen leven gaan leiden. Dat is vooral vervelend als deze vanuit een negatieve of wantrouwende vooringenomenheid ten opzichte van jezelf (en/of de ander) tot stand komen. Wij ADD-ers zijn daartoe geneigd.
Dit alles maakt deze innerlijke dialoog zo pijnlijk en tragisch tegelijk – want er komt geen eind aan.
Ondertussen in het dagelijks leven
Ondertussen maakt dit dat je in je drukke hoofd steeds minder ruimte hebt. Om te functioneren, je werk te doen, je aandacht ergens bij te houden. Je wordt moe van jezelf, van je tweezaamheid èn van jezelf forceren. Daarbij werken je auto-pilots ook gewoon niet meer. Simpelweg koffie zetten duurt twee keer zolang.
Ik zelf herken dat héél erg. Beland ik in de tweezaamheid, dan gaan mijn ADD-symptomen in de overdrive. Mijn werkgeheugen is naar God, ik kan mijn aandacht niet meer vasthouden, alles gaat traag in mijn hoofd. Ondertussen ga ik onder aan stemmingswisselingen, emoties kunnen heftig zijn. Ook verstrakt mijn lijf en gaat mijn hartslag in de overdrive (niet qua ritme maar wel qua bonken). Mijn lijf, mijn hele systeem, raakt in de stress – en voor de buitenwacht ben ik uitgecheckt.
Dit alles maakt alleen maar duidelijk dat er vroegkinderlijk trauma wordt getriggerd: de absorptie in innerlijke monologen, de pijnlijkheid van de emoties en het intens opspelen van de typische ADD-symptomen van gebrekkige controle over je aandacht, verstoring van je werkgeheugen, moeite hebben om hoofd- en bijzaken te scheiden, te plannen, etc. Zie opnieuw Relatietherapie bij ADD.
Wat gebeurt er onder de motorkap?
Om te begrijpen wat er onder de motorkap gebeurt moeten we kijken naar de belangrijkste neurale netwerken in ons hoofd. Al eerder legde ik uit, een inzicht vanuit de Mind Wandering Theory op AD(H)D, dat ‘bij ons’ het Default Mode Netwerk (DMN) altijd aan staat. Hoewel dat de effectiviteit van ons andere, taakgerichte Central Executive Network (CEN) er niet efficiënter op maakt, is dit tòch een superpower. Het stelt ons tot bijzonder creatieve dingen in staat. Lees daarover meer in mijn artikel Creativiteit en ADD – speel jezelf!
Nu slaat dit DMN echter compleet op hol. Het DMN houdt ons en ons CEN dusdanig in een houdgreep, dat onze executieve functies verlamd raken en we het DMN ook niet meer kunnen stoppen.
Het effect: we verliezen ons compleet in zelfreflectie en associaties, creativiteit en verbeeldingskracht, hooggevoeligheid en ‘inleven’, flow en hyperfocus, you name it: onze superpowers. Maar dan als de op hol geslagen bezem uit het sprookje (eigenlijk: gedicht van Goethe, wie anders?) van de tovenaarsleerling: zonder een vrij en wijs meta-bewustzijn dat krachtig genoeg is om het bij te sturen.
Onze losgeslagen DMN-geest keert zich nu met alle verbeeldingskracht die we in ons hebben tegen onszelf: onze creativiteit wordt zelfdestructief. Het is vechten om weer greep op onszelf te krijgen.
Van tweezaamheid naar eenzaamheid
Hier blijft het alleen niet bij. De relatie in kwestie herkent vaak onze worsteling niet. Je praat het uit, denk je, wordt gerustgesteld – en dat wil je maar al te graag. Even later slaat de twijfel toch weer toe. Blijkbaar speelt het nog steeds op een diepere laag, die je feilloos (?) aanvoelt, maar waar je nog geen zicht op hebt. De ander vaak ook niet, waar het het eigen aandeel betreft. Zo begint het weer van voren af aan.
Je wordt er allebei na verloop van tijd merkbaar moe van. Je merkt bij de ander ook, dat het herhaaldelijk ter sprake brengen van je worsteling meer afstand oproept bij de ander. “Laten we het wat luchtig houden” zegt hij/zij dan. Je gaat daarom steeds meer proberen om het in jezelf op te lossen.
Aanvankelijk zal je daarvoor wel gehoor vinden bij je vrienden en eventuele partner. Vaak zal dat fijn zijn, maar allengs zal men je verhalen willen doorbreken met eigen observaties, oordelen en adviezen. Uit goede bedoelingen, om je er vanaf te helpen, maar die bieden veelal weinig tegenwicht tegen die in je innerlijke tweezaamheid zelf al bedenkt. Sterker nog, vaak ga je je er alleen maar slechter door voelen. Zo verliest men geleidelijk het geduld met ons – al was het maar in ons zelf-twijfelende hoofd.
Zo raken we, naarmate de rollercoaster langer voortduurt, meer en meer opgesloten in onszelf. Wordt tweezaamheid tot eenzaamheid.
Breaking-up is never easy
Hoe redt je jezelf dan uit dit moeras? Hoe leer je de tweezaamheid te verduren tot het punt dat je je eruit kunt bevrijden? Nietzsche hint daar al op, of beter, hij is heel concreet: “… hoe zou dat te verdragen zijn, als er geen vriend zou zijn?”
“Voor de kluizenaar is de vriend altijd de derde partij: de derde is de kurk die voorkomt dat het gesprek tussen de twee in de diepte wegzakt.” – F.W. Nietzsche: Also sprach Zarathustra.
Die vriend moeten we alleen wat breder zien dan hij bedoelde. Die vriend treffen we als eerste in onszelf, of beter: in ons eigen vrije bewustzijn. Het gaat erom een vriendelijke, liefdevolle houding naar onszelf te ontwikkelen – niet binnenin de tweezaamheid, maar vanaf daarbuiten.
Volledige acceptatie van je gevoelens
Dat begint bij het ‘mindful’ aanwezig zijn bij je gevoelens. Die accepteren, zonder ermee samen te vallen. Lastig, dat vraagt training, maar dat kan. Afzien van verklaren, wegvluchten, etc., maar simpelweg benoemen wat je voelt terwijl je je ervoor opent, er dan even bij blijven en omarmen. Zo neemt je vrije bewustzijn toe.
Dit noemen we ook wel emotieregulatie ‘op zijn Zijns’. Meer daarover in mijn artikel Emotieregulatie, juist om (je) vrij te voelen. Een mooie oefening hiervoor is de “Verwelkomingsoefening”. Hierin stem je je – staande – af op de lichaamssensaties en gevoelens die er in je spelen. Je doorvoelt en benoemt deze precies zoals ze zijn, zonder pogen ze te verklaren of ze weg te willen. “Er is een gevoel van …, en dat mag er helemaal zijn.” Bij het laatste breng je je handen naar je hart. Voel wat het omarmen je doet. Vaak komen er dan weer andere sensaties en gevoelens vanachter weg – herhaal zo tot het goed is.
Dat zal echt niet al vanaf het begin mogelijk zijn. Zelf ben ik behoorlijk bedreven in ‘emotionele mindfulness’, maar aanvankelijk is de tweezaamheid zó sterk dat er alleen maar tweezaamheid zal zijn. Dat vraagt in eerste instantie acceptatie en mededogen met jezelf, zelfcompassie terwijl het je overkomt.
De derde – de onverwachte vriend
Meteen daarna komt de onverwachte vriend. Bij hem/haar je hart luchten, vanuit je vrije bewustzijn, dat bewust is van alles wat er in je leeft, brengt je helderheid.
Het kan vaak echt alleen de onverwachte vriend zijn. Je meest vertrouwde vrienden en partner, laat staan de relatie in kwestie die het betreft, heb je al immers ‘verbruikt’. Het geduld raakt op, ze volgen je niet meer. “Heb je het nou alwéér over …”.
De achtergrond hiervan is vaak, dat zij niet weten wat ADD in deze doet. Ze hebben je al lang(er) geleden geaccepteerd precies zoals je bent en hadden geen boodschap aan het ‘label’ dat je draagt. Dat is liefdevol bedoeld, maar is ook een miskenning. Zonder de ADD-dimensie te zien kunnen zij niet begrijpen waarom de tweezaamheid bestaat, zó lang kan duren en zó intens kan zijn.
Daarom is het zo belangrijk dat de mensen om je heen weten wat ADD betekent. Bijvoorbeeld door het boek van Gabor Maté “Het verstrooide brein” te lezen, of samen mijn webinar (nu als online cursus) te volgen.
Vaker nog wíl je er niet nog eens over beginnen, omdat je dénkt dat hij/zij zal vinden dat het tijd wordt je erover heen te zetten. Het gezeur begint te vinden.
De onverwachte vriend daarentegen kènt je weliswaar al langer, maar is nog nauwelijks bekend met jouw binnenwereld. Hij/zij staat daardoor nog onbevangen tegenover je. Hoort je verdriet of boosheid welwillend aan, vraagt door, leeft zich in. Er is geen oordeel, geen analyse – alleen maar reflectie, acceptatie. Delen. Dan kunnen de dingen opeens hun plaats vallen.
Het openhartige gesprek
Mij hielp het bijvoorbeeld om over een in het ongerede geraakte vriendschap te praten met een vrouw met wie ik daarvoor niet veel meer had dan af en toe heel genoeglijk samen te wandelen en te kletsen. De onverwachte herkenning die ik bij haar voelde – en omgekeerd – maakte dat zich tussen mij en haar een innige vriendschap kon ontwikkelen. Ik opende mijn hart voor haar op een zeer gevoelig moment, na drie maanden in verdrietige tweezaamheid vertoefd te hebben. Dit snijpunt vormde de aanleiding voor mijn artikel Intimiteit, als je hart ontluikt in vriendschap.
En recenter hielp het mij om over de break-up met háár weer heen te komen door erover te praten met vriendinnen die wéét hebben van ADD, hun eigen ADD. Die herkennen wat ik meemaak, vanuit hun eigen leven.
De natuur, je zelfexpressie
Vanaf zo’n moment kan de tweezaamheid opeens oplossen. De dag na zo’n verlossend gesprek ging ik bijvoorbeeld de duinen in. Om alleen te zijn met de natuur, met mijn camera, mijn verlangen naar zelfexpressie. Een nieuwe vorm van tweezaamheid diende zich aan, maar nu open naar de wereld toe. Alsof ik wakker begon te worden. Nu richtte ik mijn DMN weer op iets positiefs, iets creatiefs, met open ogen.
Niet toevallig schoot mij juist nu het woord ‘tweezaamheid’ te binnen, in dus voor mij de meest oorspronkelijke betekenis: als in intimiteit met mijzelf, mijn diepere zelf, mijn Essentie. En met het Zijn dat mij omringt.
Ik maakte de foto bovenaan dit artikel, als deel van een serie. Een serie die zal groeien. Over een nieuwe tweezaamheid op een hoger, Essentiëler, plan. Eén van waaruit ik mogelijk ook compassie kan hebben met de vriendin met wie het zo in het ongerede is geraakt – en met mijzelf, in mijn beperkte versie.
Het besluit tot ‘reset’
Alvorens ik die laatste stap kon maken was het belangrijk een complete reset te accepteren. Een reset van mijzelf in relatie tot die verstoorde/verbroken relatie. Nog completer dan het Ctl-Alt-Delete afscheid dat ik eerder al van haar nam, maar dat aan mijn tweezaamheid geen einde had gebracht. Een echt einde nu, dusdanig dat ik het af kon sluiten zoals het is èn was. Eén waarbij iedere verdere gedachte aan een toekomst zinloos zou zijn. Als met de dood. Als in: de innige vriendschap die was die is niet meer, die is dood – bestaat alleen nog in het verleden.
De Tao van Tweezaamheid en Loslaten
Het waarom hiervan werd mij in die dagen tevens duidelijk uit Letting Someone Go | Taoism for Broken Hearts. Deze taoïstische visie op break-ups van relaties kan als volgt worden samengevat:
- Ontwikkel “heilige onverschilligheid” ten opzichte van de flow van je relaties (en het leven);
- Dit vraagt om de kunst van het loslaten: niet wanhopig vasthouden aan wat was, maar meebewegen met de flow, je openstellen voor ontvouwing, verandering, het mogelijke;
- Om die voortdurende verandering te aanvaarden is het belangrijk om de pijn van het loslaten volledig te omarmen. Je er niet tegen te verzetten. Hoe moeilijk ook, en hoeveel tijd het ook kost.
Soms blijkt dat de manier waarop onze meest dierbare relaties zich voor ons ontvouwen en voor ons van betekenis zijn, anders als we die vanuit “heilige onverschilligheid” leren zien. Dat vraagt om afstand te doen van onze verwachtingen en hoop. Bij mij was en is die kernbetekenis: het verder openen van mijn (en haar) hart. Blijkbaar wil/moet dat zich op een andere manier voortzetten.
Dat vraagt om een reset en het aangaan van een ‘definitief’ rouwproces. Bovendien, alleen zo kon ik de dagelijkse mogelijkheid aan, dat ik haar ergens in de stad of in de natuur, of op Facebook, opeens weer tegen kon komen, zonder de tweezaamheid opnieuw op gang te brengen.
Dood laten gaan om weer te kunnen leven
Ik kreeg daar in de duinen een ingeving hoe dan. Hoe ik mij indringend voor ogen kon houden dat ik het einde van wat er was ècht moest aanvaarden. Als in doodsaanvaarding. Ik hing een briefje op aan mijn monitor om mij aan de absolute eindigheid te herinneren, steeds als mijn geest poogde een uitweg naar een toekomst in te slaan. Of om naar het verleden toe opnieuw te verklaren, hoe het gelopen was – en dus mogelijk anders alsnog kon. Alsof wat er was tóch ergens weer tot leven gebracht zou kunnen worden.
Tegelijk: er mag plaats zijn voor verdriet, maar alleen als rouw en herdenken. Zodat ik het af kan sluiten. Alsof de relatie en de ander daadwerkelijk dood is.
De ‘break-up’ als ramp-zaligheid
Na weken en weken worsteling werd het nu binnen enkele dagen lichter in mij. Het zware wolkendek was gebroken. Ik begon er (geleidelijk, met vlagen en buien) vrede mee te krijgen. Er ontstond vertrouwen dat het gaat zoals het moet gaan, hoe lastig ook. De ‘normale’ dialoog/monoloog met mijn innerlijke vriend hervatte zich. Nu om af te hechten, te verwerken, door alle kleuren van rouw heen. Waarin het verdriet en het ongeloof langzaam weg kunnen sterven in de achtergrond van melancholie die mij zo bekend is.
Tegelijk, als troost: zo lang verblijven nabij je grootste kwetsbaarheid van binnen, nabij het “Crl-Alt-Del”, kan ook kansrijk zijn. Zo werd mij allengs duidelijker dat zo’n periode van tweezaamheid, hoe intens en naar ook, mij veel gebracht heeft en nog brengt. Als ik er van zo dichtbij nog op terug kijk, dan moet ik erkennen dat die maandenlange worsteling mij allerlei inzichten en verdieping heeft opgeleverd. Hoe lastig het ook nog steeds is, om mij dat voor ogen te houden.
Mijn hart staat meer open dan daarvoor – al voelt dat nu nog kwetsbaar. Ik kan voelen hoeveel liefde er in mij is, maar nu universeler (minder persoonsgebonden/gericht) nog dan voorheen. Er is een versterkte behoefte om mij creatief te uiten, in mijn fotografie bijvoorbeeld, misschien ook weer gedichten. Net als de vorige keer, en de keer daarvoor. Ik ontwikkel nieuwe vriendschappen. En mijn innerlijke houding naar de relatie die was, wordt (met vallen en opstaan) zowel opener en vrijer als compassievoller – wat de toekomst ook mag brengen.
De derde als proces
De bottom-line is: dat onze tweezaamheid, als deze zich aandient, niet alleen rampzalig maar ook zalig, helend kan zijn. Dat zij ieder van ons een mogelijkheid biedt diep inzicht in onszelf te krijgen. Ons opnieuw te verbinden met de ander/de wereld, zoals de onverwachte vriend, de natuur, onze artistieke zelfexpressie. En uiteindelijk met onze Essentie, in tweezaamheid met wie wij eigenlijk Zijn. En zo te werken aan onze spirituele en emotionele groei. Schoksgewijs, ingrijpend, revolutionair – op het gevaar af …
I, I’m a one way motorway
I’m the one that drives away
Then follows you back home
I, I’m a street light shining
I’m a wild light blinding bright
Burning off and on
Ah-ah-ahh
It’s times like these you learn to live again
It’s times like these you give and give again
It’s times like these you learn to love again
It’s times like these time and time again
Foo Fighters – Its time again
Een proces in ook drie fasen
Mijn eigen ervaring met tweezaamheid overziend en samenvattend zijn er drie fasen te doorlopen:
- Gevoelens waar laten zijn. Je gevoelens echt in hun diepte doorvoelen en aanhoren, ook je lastige gevoelens. Maar ook: als je denkt dat het werk van je vraagt om je bevlogenheid -> woede -> wanhoop opzij te zetten om het ‘werkbaar’ te houden … Als je het idee hebt je genegenheid -> verlangen -> verdriet richting je vriend(in) te verdoezelen om het ‘luchtig’ te houden … Als je polyamoureuze partner van je vraagt om je onbedwingbare jaloezie -> frustratie -> angst te beteugelen. Dan weet je dat dat niet zal lukken. Dat je dóór moet.
- Eren wat was. Sta stil bij de Goedheid die was, hoe waardevol. Koester en bescherm de herinneringen en de betekenis die het voor je had tegen alles en iedereen, en vooral tegen jezelf. Bezoek het altaar voor wat was zo vaak als je wil. Leg bloemen.
- Openstellen voor je intuïtie, de ingeving van binnenuit, vanuit je Essentie. Vertrouwen in de Goedheid die komt, van wat het leven nú van je wil. Zoals toen ik de ingeving kreeg dat het mijn bestemming niet meer was om mijn werkorganisatie te behoeden, mijn koers te verleggen. Of voor de wijze suggestie waar je tegenaan loopt, die je opvalt, die resoneert. Zoals onlangs, het genoemde filmpje Taoism for Broken Hearts, waar ik zomaar tegenaan liep.
In elke fase, óók die aan het begin van je tweezaamheid, speelt de derde echter steeds een belangrijke rol. Het ter sprake brengen. Met je relatie/werk, respectievelijk (en zeker als dat eerste niet lukt) met de dierbare mensen om je heen. En vooral ook met de onverwachte vriend.
Begeleiding
Het mag duidelijk zijn zo’n proces van afhechting niet zonder slag of stoot gaat. Voor mijn eigen proces door deze tweezaamheid heen heb ik mijzelf intens moeten begeleiden. Op de manier die ik ook toepas bij en aanleer bij mijn cliënten.
Ik heb alleen gemerkt dat het lastig is om, in en op mijzelf, voldoende liefdevolle afstand tot mijzelf en mijn proces te bereiken om de weg te bekorten. Ondanks de ervaring die ik daarin heb. De diepe wortels van de tweezaamheid in mij maken het bijzonder moeilijk. Immers, tweezaamheid op zich is óók een vorm van (reflexmatige, niet altijd even constructieve) zelfbegeleiding – en het onderscheid tussen beide is dun. En nog ben ik er niet helemaal overheen.
Daarom ben ik ook dankbaar voor de begeleiding die ik zelf meerdere malen heb mogen krijgen van mijn eigen therapeut/supervisor. En natuurlijk de in ADD-coaching bekwame (onverwachte) vriendinnen op mijn pad.
Dat gun ik jou ook – ik ben er graag voor je om je door zo’n veenbrand heen te leiden. Als ‘derde’ in jouw tweezaamheid.
© Gerphil Kerkhof | mei 2023
Tot slot
De foto bovenaan maakt deel uit van een serie van vijf, geschoten over twee dagen. Je ziet twee escargots, die de dag ervoor nog intens en liefdevol met elkaar waren. Elkaar op de meest tedere manier aftastten. Nu lagen ze elk opgesloten in hun huisjes bij elkaar, al zeker 24 uur. De tweezaamheid ten voeten uit.
Herken je jezelf in het thema tweezaamheid? In drukte in je hoofd? Ervaar je uitdagingen in je relatie, in liefde en vriendschap, in het jezelf verbinden met, openstellen naar anderen – in samenhang met je ADD? En zoek je daar begeleiding voor? Dan ben ik er graag voor je.
Kijk dan eens op mijn pagina’s over mijn therapeutische benadering van AD(H)D coaching, respectievelijk de Queeste en hoe ik daarbij concreet (therapeutisch, coachend, creatief en intuïtief) qua begeleiding invulling aan geef. Of vraag meteen een afspraak aan voor een eerste sessie/kennismaking. Dat kan zeker ook heel goed online.
Geen artikel willen missen? Abonneer je dan op de Nieuwsbrief – voor een bericht als er weer een publicatie is.
